Τα κουνούπια θα τσιμπάνε και τον χειμώνα

«Συναγερμό» για τη ραγδαία αύξηση των πληθυσμών του κουνουπιού τίγρη (Aedes albopictus) στο λεκανοπέδιο της Αττικής εκπέμπει έρευνα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, αναφέροντας ότι το έντομο, το οποίο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία, εντοπίζεται πλέον ακόμα και τον Δεκέμβριο! Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι οι πληθυσμοί όλων των ειδών κουνουπιών που ζουν στη χώρα μας φαίνεται να έχουν αυξηθεί και να έχουν αποκτήσει τη δυνατότητα να επιβιώνουν καθ’ όλη τη διάρκεια των φθινοπωρινών αλλά και των πρώτων εβδομάδων του χειμώνα. Η αλλαγή των δεδομένων στον πληθυσμό των κουνουπιών της Ελλάδας είναι αποτέλεσμα των πιο ήπιων χειμερινών περιόδων που βιώνει τα τελευταία χρόνια η χώρα μας. Αυτό σημαίνει πως εάν οι κλιματικές αλλαγές εγκατασταθούν για τα καλά στη χώρα μας, τα επόμενα χρόνια θα έχουμε στην Ελλάδα και περισσότερα αλλά και νέα είδη κουνουπιών.

Ανθεκτικά

«Καθώς οι χειμώνες γίνονται πιο ήπιοι, παρατηρούμε πως κάποια είδη διευρύνουν προς τον Βορρά το όριο εξάπλωσής τους. Επίσης, η θνησιμότητά τους είναι χαμηλότερη κατά τη διάρκεια του χειμώνα και έτσι οι πληθυσμοί τους την επόμενη άνοιξη είναι αρκετά υψηλοί», εξηγεί η Ματθίλδη Σαββοπούλου - Σουλτάνη, καθηγήτρια Εντομολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και αντιπρόεδρος της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδος. «Ως αποτέλεσμα», συμπληρώνει, «τα τελευταία χρόνια βλέπουμε να πετούν κουνούπια ακόμη και τον μήνα Νοέμβριο, ιδιαίτερα αν έχουν προηγηθεί βροχές. Ακόμη και μικρές συγκεντρώσεις νερού, ιδιαίτερα σε ηλιόλουστες θέσεις, μπορούν να γίνουν εστίες ανάπτυξης κουνουπιών».

Ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα έρευνας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σε συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, με επικεφαλής τον καθηγητή Εντομολογίας δόκτορα Νίκο Εμμανουήλ, που δείχνει ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια ο πληθυσμός των κουνουπιών τίγρη έχει τριπλασιαστεί και έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο. Οι πρώτες καταγραφές είχαν πραγματοποιηθεί το 2008 στη Ριζούπολη Αττικής, αλλά στη συνέχεια διαπιστώθηκε η διασπορά τους στους γειτονικούς δήμους (Φιλοθέη, Χαλάνδρι, Φιλαδέλφεια) και κατόπιν σε πιο νότιες περιοχές (Π. Φάληρο, Γλυφάδα, Αγία Παρασκευή, Πεντέλη κ.α.).

«Είναι γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή έχει επιβάλει διαφορετικές συμπεριφορές στα έντομα. Κατόπιν της έρευνάς μας, μπορούμε να πούμε ξεκάθαρα πλέον πως το κουνούπι τίγρης επεκτείνεται κάθε χρόνο και περισσότερο στη χώρα μας. Λόγω των χαρακτηριστικών του, αναπτύσσεται πολύ εύκολα και γρήγορα ακόμη και σε μικρές υδάτινες συλλογές, οπότε, λόγω και της επιθετικής συμπεριφοράς του, τείνει να εκτοπίσει ακόμη και τα άλλα είδη κουνουπιών», σημειώνει.

Αυτή ακριβώς η επιθετική φύση του κουνουπιού δείχνει να προβληματίζει ιδιαίτερα τον καθηγητή, ο οποίος εκφράζει ανησυχία ακόμη και για ενδεχόμενη μόλυνση των ανθρώπων. «Μέχρι πρόσφατα, η ανησυχία μας εστιαζόταν στη μετάδοση του ιού του Νείλου, ωστόσο το κουνούπι τίγρης είναι ο κυριότερος φορέας του δάγκειου πυρετού και φοβάμαι ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μία εν δυνάμει επανεμφάνιση του ιού. Μάλιστα, ενώ τα κοινά κουνούπια τσιμπάνε κυρίως τη νύχτα, το κουνούπι τίγρης διαπιστώθηκε πως επιτίθεται ακόμη και τις πρωινές ώρες», υπογραμμίζει ο Ν. Εμμανουήλ.

Ιαπωνική εγκεφαλίτιδα

Την ίδια ώρα, όπως προκύπτει από την έρευνα του πανεπιστημίου, εκτός του κουνουπιού τίγρη βρέθηκε πρόσφατα στη χώρα μας και άλλο ένα εξωτικό είδος κουνουπιού. «Πρόκειται για το είδος Culex tritaeniorhynchus Giles, που εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 2003 στην περιοχή Σχινιά Μαραθώνα στην Αττική και το 2008 σε ορυζώνες της περιοχής Μεσολογγίου Αιτωλοακαρνανίας. Για τις περιοχές στις οποίες ενδημεί, η υγειονομική του σημασία είναι επίσης μεγάλη, καθώς θεωρείται σημαντικός φορέας αρμποϊών παθογόνων για τον άνθρωπο, όπως ο ιός της ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας», παρατηρεί ο συνεργάτης του Ν. Εμμανουήλ στην εν λόγω έρευνα, γεωπόνος - εντομολόγος και υποψήφιος διδάκτορας Αθανάσιος Γιατρόπουλος.

Πληθυσμοί κουνουπιών καταγράφονται όμως και σε άλλα μέρη της χώρας μας, καθώς ειδικά οι περιοχές με θερμότερο κλίμα τείνουν να έλκουν για μεγαλύτερο διάστημα τους πληθυσμούς. Ετσι, εκτιμάται πως τα περισσότερα είδη κουνουπιών «συναντώνται» πλέον και τους χειμερινούς μήνες σε περιοχές της νότιας Ελλάδας, όπως η Λακωνία, η Μεσσηνία, η Κρήτη κ.ά.

Σύμφωνα με την Μ. Σαββοπούλου - Σουλτάνη, κατά τη διάρκεια του φετινού Νοεμβρίου παρατηρήθηκαν στην περιοχή της Θεσσαλονίκης διάφορα είδη κουνουπιών, μεταξύ των οποίων το Culex sp. και το Aedes albopictus.

real