«Θέμα ωρών» είναι όπως πληροφορείται ο «Φ» η κατάληξη των κρατών-μελών σε πολιτική συμφωνία, αναφορικά με την πρώτη λίστα στοχευμένων μέτρων της Ε.Ε., για την επιβολή κυρώσεων σε συγκεκριμένα φυσικά πρόσωπα που διαδραματίζουν ρόλο στις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στις θαλάσσιες ζώνες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα, επιδιώκεται μια διαδικασία «ασανσέρ», στο πλαίσιο της οποίας όσο συνεχίζονται οι τουρκικές παράνομες δραστηριότητες, άλλο τόσο θα «εμπλουτίζεται» η εν λόγω λίστα (και αντίθετα).
Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, τα προσεχή εικοσιτετράωρα δρομολογείται πολιτική συμφωνία των κρατών-μελών, προκειμένου να ετοιμαστούν νομικές πράξεις, οι οποίες «θα αφορούν σε πρώτο χρόνο δύο υψηλόβαθμα επιχειρησιακά στελέχη» που διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας. Η εν λόγω απόφαση αναμένεται να ληφθεί σε συνεδρία της αρμόδιας ομάδας εργασίας, Relex, προκειμένου να δρομολογηθούν άμεσα και εντός δύο περίπου εβδομάδων οι απαιτούμενες νομικές πράξεις, μέσω των οποίων θα επιβληθεί στα «δύο υψηλόβαθμα επιχειρησιακά στελέχη» πάγωμα περιουσιακών στοιχείων που ενδεχομένως διαθέτουν στην Ε.Ε. και απαγόρευση εισόδου σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια.
Συνεπώς, η δρομολογούμενη πολιτική απόφαση, τα επόμενα εικοσιτετράωρα, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, για μια σειρά λόγων:
1. Κατ’ αρχάς σπάει το «πολιτικό ταμπού» κάποιων κρατών-μελών, εισάγοντας στοχευμένα μέτρα, σε πρώτο χρόνο, κατά φυσικών προσώπων, που εμπλέκονται ή διαδραματίζουν ρόλο στις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ. Και τείνει να δημιουργήσει ένα «σημαντικό προηγούμενο», προς αξιοποίηση.
2. Καταδεικνύει πλέον ότι η Ε.Ε. αντιλαμβάνεται ότι η παραβίαση του διεθνούς δικαίου στην οποία προβαίνει η Τουρκία μέσω των έκνομων της ενεργειών, απαιτεί ουσιαστική συλλογική αντίδραση και δεν μπορεί να περιορίζεται σε φραστικές κορώνες περί αλληλεγγύης προς την Κύπρο.
3. Στέλνει σαφές μήνυμα για τις προθέσεις της Ε.Ε. και εκ των πραγμάτων δημιουργεί κλίμα ανησυχίας για όσες εταιρίες και για όσα φυσικά πρόσωπα προσανατολίζονται να συνδράμουν τις τουρκικές ενέργειες στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου.
4. Παρέχει τη δυνατότητα στο υπουργείο Εξωτερικών και στον Νίκο Χριστοδουλίδη να επιχειρήσουν υποβολή και άλλων ονομάτων, τόσο φυσικών προσώπων, όσο και νομικών οντοτήτων, εάν και εφόσον η Τουρκία δεν συνετιστεί ούτε αυτή τη φορά και συνεχίσει τις έκνομες δραστηριότητές της. Με άλλα λόγια, εγκαινιάζουν μια προσπάθεια, ο κύκλος της οποίας όχι μόνο δεν κλείνει με την τοποθέτηση των «δύο υψηλόβαθμων επιχειρησιακών στελεχών» στη λίστα, αλλά αναμένεται να διευρυνθεί, «αναλόγως των εξελίξεων επί του εδάφους». Αυτή είναι και η έννοια της διαδικασίας «ασανσέρ», σύμφωνα με την οποία όσο η Τουρκία συνεχίζει τις έκνομες ενέργειές της, άλλο τόσο η λίστα κυρώσεων θα διευρύνεται με νέα ονόματα. Και αντίθετα βεβαίως, εάν η Τουρκία τερματίσει τις έκνομές της ενέργειες, οι λόγοι επιβολής κυρώσεων θα εκλείψουν.
2. Καταδεικνύει πλέον ότι η Ε.Ε. αντιλαμβάνεται ότι η παραβίαση του διεθνούς δικαίου στην οποία προβαίνει η Τουρκία μέσω των έκνομων της ενεργειών, απαιτεί ουσιαστική συλλογική αντίδραση και δεν μπορεί να περιορίζεται σε φραστικές κορώνες περί αλληλεγγύης προς την Κύπρο.
3. Στέλνει σαφές μήνυμα για τις προθέσεις της Ε.Ε. και εκ των πραγμάτων δημιουργεί κλίμα ανησυχίας για όσες εταιρίες και για όσα φυσικά πρόσωπα προσανατολίζονται να συνδράμουν τις τουρκικές ενέργειες στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου.
4. Παρέχει τη δυνατότητα στο υπουργείο Εξωτερικών και στον Νίκο Χριστοδουλίδη να επιχειρήσουν υποβολή και άλλων ονομάτων, τόσο φυσικών προσώπων, όσο και νομικών οντοτήτων, εάν και εφόσον η Τουρκία δεν συνετιστεί ούτε αυτή τη φορά και συνεχίσει τις έκνομες δραστηριότητές της. Με άλλα λόγια, εγκαινιάζουν μια προσπάθεια, ο κύκλος της οποίας όχι μόνο δεν κλείνει με την τοποθέτηση των «δύο υψηλόβαθμων επιχειρησιακών στελεχών» στη λίστα, αλλά αναμένεται να διευρυνθεί, «αναλόγως των εξελίξεων επί του εδάφους». Αυτή είναι και η έννοια της διαδικασίας «ασανσέρ», σύμφωνα με την οποία όσο η Τουρκία συνεχίζει τις έκνομες ενέργειές της, άλλο τόσο η λίστα κυρώσεων θα διευρύνεται με νέα ονόματα. Και αντίθετα βεβαίως, εάν η Τουρκία τερματίσει τις έκνομές της ενέργειες, οι λόγοι επιβολής κυρώσεων θα εκλείψουν.
Στην παρούσα φάση που διανύουμε, τα δύο ονόματα «υψηλόβαθμων επιχειρησιακών στελεχών» μπορούν να θεωρηθούν αρκετά για να αναχαιτίσουν τις τουρκικές έκνομες δραστηριότητες; Προφανέστατα, όχι. Άλλωστε, ουδείς μπορεί να ισχυριστεί ότι αποτελούν απάντηση στις έκνομες δραστηριότητες της Τουρκίας και στην κλιμάκωσή τους στις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου. Δεν παύουν, ωστόσο, να «κάνουν μια αρχή», προσδίδοντας πλέον ουσία στο ζήτημα των στοχευμένων μέτρων νομικών και φυσικών προσώπων που συμβάλλουν στις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας. Και συνεπώς, επιτρέπουν την οικοδόμηση νέου κύκλου νομικών μέτρων, στη βάση υφιστάμενων προτάσεων που εκκρεμούν, καθώς και νέων εισηγήσεων. Όπως δε είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ήδη στο παρασκήνιο συζητούνται διάφορες ιδέες για ενίσχυση του πλαισίου μέτρων κατά της Τουρκίας, εάν και εφόσον η υποψήφια χώρα συνεχίσει την πρακτική των έκνομων ενεργειών στις θαλάσσιες ζώνες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Διευκρινίζεται ότι η αρχική εισήγηση της Λευκωσίας για την τοποθέτηση στη λίστα πέντε φυσικών προσώπων και δύο νομικών οντοτήτων, εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι της Ε.Ε. και δεν έχει αποσυρθεί.
Ο «Φ» δεν πρόκειται να δημοσιοποιήσει ονόματα, είτε νομικών οντοτήτων είτε και φυσικών προσώπων που ενδεχομένως συζητούνται πριν αυτά εγκριθούν και ανακοινωθούν επισήμως από την Ε.Ε., προκειμένου να μην υπάρξουν νομικές επιπλοκές και να μην τεθεί εν αμφιβόλω η όλη προσπάθεια που καταβάλλει το ΥΠΕΞ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Διά χειρός Νίκου Χριστοδουλίδη
Η δρομολογούμενη επιβολή στοχευμένων μέτρων κατά «δύο υψηλόβαθμων επιχειρησιακών στελεχών» που διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, πιστώνεται στο υπουργείο Εξωτερικών και στον Νίκο Χριστοδουλίδη. Το τελευταίο διάστημα, δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Νίκος Χριστοδουλίδης αναγκάστηκε να σηκώσει το τηλέφωνο και να μιλήσει με αξιωματούχους της Ε.Ε. και ομολόγους του, προκειμένου να αρθούν επιφυλάξεις συγκεκριμένων κρατών-μελών, ενώ σημαντική συμβολή είχε και η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στην Ε.Ε.
Άλλωστε, όπως είχαμε αποκαλύψει, αρκετοί εταίροι της Κύπρου είχαν εισπράξει προειδοποιήσεις από τον Ερντογάν, με φόντο το προσφυγικό/μεταναστευτικό και όχι μόνον, προκειμένου να μην συναινέσουν στην επιβολή στοχευμένων μέτρων. «Κανείς στη λίστα», ήταν το μήνυμα που έφτανε από την Άγκυρα προς τις Βρυξέλλες και προς συγκεκριμένα κράτη-μέλη, προκαλώντας σοβαρές επιπλοκές στη διαδικασία. Ωστόσο, το δρομολογούμενο αποτέλεσμα της ενεργοποίησης της λίστας κυρώσεων, με τη συμπερίληψη «σε πρώτο χρόνο» των ονομάτων «δύο υψηλόβαθμων επιχειρησιακών στελεχών», αλλάζει τα δεδομένα και τείνει να δημιουργήσει ένα σημαντικό προηγούμενο, το οποίο οφείλει να αξιοποιήσει η Λευκωσία. Παρά τις όποιες δυσκολίες…
Τα επόμενα βήματα
Η δρομολογούμενη πολιτική συμφωνία για επιβολή στοχευμένων μέτρων, σε πρώτο χρόνο, κατά «δύο υψηλόβαθμων επιχειρησιακών στελεχών» που διαδραματίζουν ρόλο στις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας, θα ενεργοποιήσει εκ των πραγμάτων μια διαδικασία σε τέσσερα στάδια:
1. Με την πολιτική απόφαση, η ομάδα εργασίας Relex θα εξουσιοδοτεί τη Νομική Υπηρεσία του Συμβουλίου και την ΕΥΕΔ να ετοιμάσουν τις απαραίτητες νομικές πράξεις, εισάγοντας στο «παράρτημα» τα ονόματα των δύο «υψηλόβαθμων επιχειρησιακών στελεχών». Παράλληλα, η Κομισιόν θα περιλάβει το παράρτημα με τα ονόματα στον εφαρμοστικό κανονισμό.
2. Αφού τα δύο αυτά κείμενα ετοιμαστούν, εν συνεχεία (σ.σ. μετά από 10 περίπου μέρες) θα τεθούν ενώπιον της Relex προκειμένου να συζητηθούν και να συμφωνηθούν.
3. Αμέσως μετά παραπέμπονται στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων, Coreper προς έγκριση, με τυπική διαδικασία και χωρίς ουσιαστική συζήτηση.
4. Το τελευταίο στάδιο είναι επίσης τυπικό προκειμένου η απόφαση να εξασφαλίσει πολιτική υιοθέτηση, από οποιοδήποτε Συμβούλιο της Ε.Ε., ως σημείο Α, δηλαδή χωρίς ουσιαστική συζήτηση. Όταν οι νομικές πράξεις υιοθετηθούν, δημοσιοποιούνται και παράλληλα ενημερώνονται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ε.Ε. (για ενδεχόμενο πάγωμα περιουσιακών στοιχείων), καθώς και οι τελωνειακές και αστυνομικές αρχές των κρατών-μελών (για απαγόρευση εισόδου στην ευρωπαϊκή επικράτεια των προσώπων που τοποθετούνται στη λίστα).
2. Αφού τα δύο αυτά κείμενα ετοιμαστούν, εν συνεχεία (σ.σ. μετά από 10 περίπου μέρες) θα τεθούν ενώπιον της Relex προκειμένου να συζητηθούν και να συμφωνηθούν.
3. Αμέσως μετά παραπέμπονται στην Επιτροπή Μονίμων Αντιπροσώπων, Coreper προς έγκριση, με τυπική διαδικασία και χωρίς ουσιαστική συζήτηση.
4. Το τελευταίο στάδιο είναι επίσης τυπικό προκειμένου η απόφαση να εξασφαλίσει πολιτική υιοθέτηση, από οποιοδήποτε Συμβούλιο της Ε.Ε., ως σημείο Α, δηλαδή χωρίς ουσιαστική συζήτηση. Όταν οι νομικές πράξεις υιοθετηθούν, δημοσιοποιούνται και παράλληλα ενημερώνονται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Ε.Ε. (για ενδεχόμενο πάγωμα περιουσιακών στοιχείων), καθώς και οι τελωνειακές και αστυνομικές αρχές των κρατών-μελών (για απαγόρευση εισόδου στην ευρωπαϊκή επικράτεια των προσώπων που τοποθετούνται στη λίστα).
Συνολικά, η διαδικασία αυτή δύναται να ολοκληρωθεί από 2-3 εβδομάδες, μετά τη λήψη της πολιτικής απόφασης, η οποία όπως προαναφέραμε, αναμένεται να ληφθεί τα προσεχή εικοσιτετράωρα.
Σημειώνεται ότι στη βάση των εγκεκριμένων νομικών πράξεων, από τα κράτη-μέλη, παρέχονται οι εξής δύο δυνατότητες επιβολής στοχευμένων μέτρων, στην περίπτωση των έκνομων ενεργειών της Τουρκίας:
- Θα δεσμεύονται όλα τα κεφάλαια και οι οικονομικοί πόροι που ανήκουν, κατέχονται ή ελέγχονται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα, οντότητες ή φορείς που είναι υπεύθυνοι ή εμπλέκονται, μεταξύ άλλων με σχεδιασμό, προετοιμασία, συμμετοχή, καθοδήγηση ή παροχή βοήθειας σε δραστηριότητες γεώτρησης σε σχέση με την εξερεύνηση και παραγωγή υδρογονανθράκων ή την εξόρυξη υδρογονανθράκων που προκύπτει από τέτοιες δραστηριότητες που δεν έχουν εξουσιοδοτηθεί από την Κυπριακή Δημοκρατία, στα χωρικά ύδατά της ή στην αποκλειστική οικονομική ζώνη της ή στην υφαλοκρηπίδα της. Επιπλέον, κανένα κεφάλαιο ή οικονομικός πόρος δεν μπορεί να διατίθεται άμεσα ή έμμεσα στα εν λόγω φυσικά ή νομικά πρόσωπα, οντότητες ή φορείς ή προς όφελός τους.
- Καλούνται τα κράτη-μέλη να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να εμποδίσουν την είσοδο ή τη διέλευση από το έδαφός τους σε φυσικά πρόσωπα (σ.σ. τρίτων χωρών) που είναι υπεύθυνα ή εμπλέκονται, μεταξύ άλλων, στον σχεδιασμό, την προετοιμασία, τη συμμετοχή, τη διεύθυνση ή την παροχή βοήθειας σε δραστηριότητες γεώτρησης. Ομοίως, τα κράτη-μέλη οφείλουν να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να εμποδίσουν την είσοδο ή τη διέλευση από το έδαφός τους σε φυσικά πρόσωπα που παρέχουν χρηματοδοτική, τεχνική ή υλική υποστήριξη.
