Σοβαρές αλλαγές που τροποποιούν, δραματικά σε ορισμένες περιπτώσεις, τον προγραμματισμό εργαζομένων και ασφαλισμένων προκαλούνται με σειρά διαδοχικών νόμων από το 2010 μέχρι σήμερα. Οι μεταβολές επί τα χείρω στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, τις συνταξιοδοτικές παροχές, ακόμα και τις κατώτατες συντάξεις, προβλέπονται από σειρά διατάξεων του νόμων 3863/2010 (νόμος Λοβέρδου) που επεκτάθηκε και εκπληρώθηκε με τον Ν. 4093/2012 («Μεσοπρόθεσμο» κυβέρνησης Σαμαρά) αλλά και του νόμου 4336/2015 που περιλαμβάνεται στη Συμφωνία - Μνημόνιο 3 («Συνταξιοδοτικές διατάξεις - Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και ρυθμίσεις για την υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης»).
Οι αλλαγές αυτές, που συνοψίστηκαν με την πρόσφατη εγκύκλιο που δημοσιοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα από το υπουργείο Εργασίας, έχουν ως εξής:
Τι αλλάζει στα όρια ηλικίας
1. Με τη συγκεκριμένη εγκύκλιο ως προς τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης επαναβεβαιώνεται ότι ισχύουν οι διατάξεις των νόμων 3863/2010 (νόμος Λοβέρδου) και 4093/2012 («Μεσοπρόθεσμο» κυβέρνησης Σαμαρά) που οδηγούν σε αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης.
Συγκεκριμένα από 01.01.2022 ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για πλήρη σύνταξη λόγω γήρατος για τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων θεωρείται το 62ο έτος της ηλικίας (με 12.000 ημέρες ασφάλισης ή 40 έτη) και το 67ο έτος της ηλικίας (με 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης).
2. Στις περιπτώσεις που δεν έχει θεμελιωθεί δικαίωμα πλήρους ή μειωμένης σύνταξης, τα όρια ηλικίας αυξάνονται σταδιακά έως την 01.01.2022 με ρυθμό 6 μήνες ανά έτος. Από αυτή τη γενική αρχή εξαιρούνται οι πρόωρα συνταξιοδοτούμενοι (σημερινοί πενηντάρηδες) που θα έχουν αύξηση των ετών εργασίας κατά 5 έτη και οι μητέρες ανηλίκων (αναλυτικά αναφερόμαστε πιο κάτω).
3. Από τη συγκεκριμένη ρύθμιση εξαιρούνται οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα καθώς και οι μητέρες και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων.
4. Όπως σημειώσαμε ήδη, και μέχρι το τέλος του 2021, οι αυξήσεις στα όρια ηλικίας για όσους έχουν κατοχυρώσει (αλλά όχι θεμελιώσει) δικαίωμα συνταξιοδότησης αυξάνονται κατά έξι μήνες ανά έτος. Για παράδειγμα, αυξάνονται τα όρια ηλικίας όσων έχουν συμπληρώσει 35ετία το 2012 ή έχουν συμπληρώσει 10.000 ένσημα τον ίδιο χρόνο (ΙΚΑ).
Τα κατώτατα όρια συντάξεων
5. Με την εγκύκλιο εξειδικεύονται οι αλλαγές που επέρχονται (με τον ν. 4336) στα καταβαλλόμενα ποσά των κατώτατων συντάξεων λόγω γήρατος. Όσοι ανήκουν σε αυτή την κατηγορία θα λαμβάνουν μόνον το οργανικό ποσό της σύνταξης και μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους ηλικίας θα καταβάλλεται το εκάστοτε προβλεπόμενο ποσό του κατώτατου ορίου σύνταξης. Στην περίπτωση που το οργανικό ποσό σύνταξης υπερβαίνει το ποσό του κατωτάτου ορίου σύνταξης, τότε εξ αρχής καταβάλλεται το οργανικό ποσό σύνταξης.
6. Οι μειώσεις μπορούν να φθάσουν και το 41% αφού θα επέλθει περικοπή του μη ανταποδοτικού (του λεγόμενου προνοιακού) μέρους της κατώτερης σύνταξης καθώς και του ΕΚΑΣ σε όλους τους νέους συνταξιούχους ηλικίας κάτω των 67.
Τα νέα όρια για γυναίκες και μητέρες
7. Από την αύξηση των ορίων ηλικίας επηρεάζονται οι μητέρες ανηλίκων στο ΙΚΑ που μέχρι την ψήφιση του νόμου είχαν κατοχυρώσει δικαίωμα με 5.500 ένσημα και ανήλικο αλλά δεν είχαν συμπληρώσει το όριο ηλικίας. Θίγονται επίσης οι μητέρες ανηλίκων στα πρώην ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ και Τράπεζες) που είχαν συμπληρώσει 25ετία μέχρι 31/12/2010 και μπορούσαν να αποχωρήσουν στα 50 με πλήρη σύνταξη, όπως και οι μητέρες ανηλίκων που είχαν συμπληρώσει 25ετία μέχρι 31/12/2011 και 31/12/2012 και κατοχύρωσαν δικαίωμα για σύνταξη από τα 52 ή τα 55 με πλήρη και τα 50 ή τα 55 με μειωμένη αντίστοιχα και οι οποίες θα δουν το όριο εξόδου να αυξάνεται από 6 μήνες έως 15 χρόνια.
Άνδρες και γυναίκες με κατοχυρωμένο δικαίωμα
8. Θίγονται επίσης όσοι και όσες έχουν κατοχυρώσει δικαίωμα, δηλαδή έχουν συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης (μέχρι το τέλος του 2012), αλλά αναμένουν να συμπληρώσουν το όριο ηλικίας, όπως μητέρες ανηλίκων, άνδρες σε ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ - τράπεζες) με 25ετία, εργαζόμενοι με 35ετία. Αυτές άλλωστε είναι οι κατηγορίες που δεν είχαν υπαχθεί στον γενικό κανόνα της μειωμένης σύνταξης από τα 62 έτη και της πλήρους σύνταξης με 12.000 ένσημα στα 62 έτη και με 4.500 ένσημα στα 67 έτη.
9. Για όσους είχαν δικαίωμα συνταξιοδότησης με 35ετία ανεξαρτήτως ορίου, τίθεται ως όριο, από τώρα, η ηλικία των 58 ετών που θα προσαυξάνεται κατ' έτος έως τα 62. Το μέτρο θίγει κατηγορίες ασφαλισμένων πριν από το 1983 και το 1993.
10. Είναι σημαντικό, τέλος, να διευκρινιστεί ότι θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μέχρι τη δημοσίευση του νόμου αυτού (4336/2015) λόγω συμπλήρωσης των προϋποθέσεων του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, όπου αυτό προβλέπεται, δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε. Επομένως, όσοι ασφαλισμένοι έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από τη δημοσίευση του νόμου, ακόμα και αν δεν έχουν ακόμη συνταξιοδοτηθεί, θα συνταξιοδοτηθούν με τις προϋποθέσεις που ίσχυαν πριν από τη δημοσίευση του νόμου.
Χαλαρώνει η θηλιά των 2,2 δισ.;
Με στόχο μικρότερες μειώσεις στις συντάξεις, εξαιτίας της ήδη επιβαλλόμενης εισφοράς υπέρ ΕΟΠΥΥ στους συνταξιούχους, αναδρομικά, από τον Ιούλιο του 2015, το υπουργείο Εργασίας έχει ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τους εκπροσώπους των θεσμών.
Όπως είναι γνωστό, η μνημονιακή υποχρέωση υπαγορεύει περικοπές 2,2 δισ. ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία για τη διετία 2015 - 2016, γεγονός που το τελευταίο διάστημα "φούντωσε" τα σενάρια για περικοπές μεταξύ 11% - 13% των συντάξεων πάνω από τα 1.000 ευρώ, ενώ η κυβέρνηση διά του αρμόδιου υπουργού υποστηρίζει ότι οι μειώσεις δεν θα είναι οριζόντιες και δεν θα αφορούν τις μικρές ή μεσαίες συντάξεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η διαπραγματευτική ομάδα του υπουργείου βρίσκεται κοντά σε συμφωνία με τους εκπροσώπους των δανειστών, ώστε στη δέσμευση του 3ου Μνημονίου για περικοπή 0,25% με 0,4% του ΑΕΠ το 2015 και 1% του ΑΕΠ το 2016 να περιληφθεί η ήδη ψηφισθείσα ρύθμιση που οδηγεί σε μειώσεις συντάξεων (κύριων και επικουρικών) εξαιτίας της εισφοράς 6% για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη (ΕΟΠΥΥ).
Σε αυτή την περίπτωση, από τα 2,2 δισ. ευρώ θα εκπέσουν περί τα 600 εκατ. δηλαδή θα καλυφθεί με αυτόν τον τρόπο περίπου το 1/3 των (νέων) περικοπών. Ταυτόχρονα, αναζητούνται άλλα 400 εκατ. ευρώ που, σύμφωνα με πληροφορίες μπορούν να εξοικονομηθούν από μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα, όπως π.χ. η ψηφιοποίηση των συναλλαγών με το Δημόσιο.
Όλα αυτά αναμένεται να συζητηθούν και στη Σύνοδο του ΔΝΤ για το ασφαλιστικό που θα πραγματοποιηθεί το επόμενο διάστημα στο Περού, όπου, εκτός του υπουργού Εργασίας, παρών θα είναι και ο υπουργός Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτος.
avgi
