Τουλάχιστον από την άνοιξη του 2015 ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και το Μαξίμου όχι μόνο γνώριζαν για το τσουνάμι των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων που θα ερχόταν στην Ελλάδα, αλλά είχε προσδιορίσει ότι θα είχε διάρκεια -το ελάχιστο- δύο χρόνια.
Μάλιστα, προσπάθησε η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ με διαδικασίες Fast Track να προσδώσουν πέπλο νομιμότητας στην συμφωνία για την αθρόα και ανεξέλεγκτη προσέλευση προσφύγων, αλλά η προσπάθεια απέτυχε παταγωδώς.
Τώρα, ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Άμυνας Δημήτρης Βίτσας μιλώντας στους Financial Times επισήμανε ότι οι πρόσφυγες θα παραμείνουν στην χώρα μας για δύο χρόνια, «ξεχνώντας» να αναφερθεί στην συμφωνία της άνοιξης του 2015. Αντίθετα, ο κ. Βίτσας μίλησε με ακρίβεια για τον αρχικά συμφωνημένο χρόνο παραμονής των προσφύγων στην χώρας μας, που είναι τα δύο χρόνια.
Ο κ. Βίτσας τόνισε στη συνέντευξή του στους Financial Times ότι διάστημα παραμονής για την μετεγκατάστασή τους αναμένεται από κάποιους μήνες έως και δύο χρόνια σημειώνοντας παράλληλα πως κάποιοι από τους πρόσφυγες θα παραμείνουν μόνιμα στην Ελλάδα.
Ακόμη, ο κ. Βίτσας εξέφρασε την εκτίμηση ότι οι προσφυγικές ροές θα αυξηθούν όταν το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες ενώ εξέφρασε τους φόβους του ότι η Τουρκία δεν θα δεχθεί τους οικονομικούς μετανάστες που έχουν «παγιδευτεί» στην Ελλάδα.
Το περασμένο καλοκαίρι, η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ, επιχείρησε με διαδικασίες Fast Track τη συμφωνία για επερχόμενο και ανεξέλεγκτο κύμα εισόδου προσφύγων στην χώρα μας να το βαπτίσει και να το νομιμοποιήσει υπό την μορφή, «αθρόας παροχής προσωρινής προστασίας για ανθρωπιστικούς λόγους».
Η προσπάθεια αυτή δεν ευδοκίμησε και έκτοτε δεν επιχείρησε και πάλι η Κυβέρνηση να νομιμοποιήσει την συμφωνία με νομοθετικά μέτρα. Έκτατε, τα νησιά μας απέναντι από την Τουρκία άρχισαν να «καταλαμβάνονται» από χιλιάδες πρόσφυγές και η Ελλάδα να κατακλύζεται πλέον από εκατοντάδες χιλιάδες απεγνωσμένους ανθρώπους.
Η συμφωνία της άνοιξης του 2015
Την τελευταία ημέρα του περασμένου Ιουλίου, ο τότε υπουργός Εσωτερικών Νικόλαος Βούτσης απέστειλε στο γενικό γραμματέα της Κυβέρνησης Σπύρο Σαγιά ένα σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος.
Ο κ. Σαγιάς μια εβδομάδα μετά (7 Αυγούστου 2015) διαβίβασε το επίμαχο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος στο Συμβούλιο της Επεξεργασίας για νομοπαρασκευαστική επεξεργασία.
Το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, εκτός από τον κ. Βούτση το υπέγραφαν 8 ακόμη υπουργοί, δηλαδή συνολικά το υπέγραφαν 9 στελέχη της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ.
Συγκεκριμένα το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος το υπέγραφαν τα εξής τότε κυβερνητικά στελέχη: 1) ο υπουργός Εσωτερικών Νικόλαος Βούτσης, 2) ο υπουργός Εξωτερικών Νικόλαος Κοτζιάς, 3) ο υπουργός Υγείας Παναγιώτης Κουρουμπλής, 4) ο υπουργός Δικαιοσύνης Νικόλαος Παρασκευόπουλος, 5) ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Ιωάννης Πανούσης, 6) η αναπληρώτρια υπουργός Εσωτερικών Αναστασία Χριστοδουλοπούλου, 7) ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Δημήτρης Μάρδας, 8) η αναπληρώτρια υπουργός Εργασίας Θεανώ Φωτίου και 9) ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού Αναστάσιος Κουράκης.
Ενώ το σχέδιο διατάγματος βρίσκεται στα χέρια των συμβούλων της Επικρατείας, στις 28 Αυγούστου 2015 δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το Προεδρικό Διάταγμα διάλυσης της Βουλής και προκηρύσσονται βουλευτικές εκλογές για 20 Σεπτεμβρίου 2015.
Στο τιμόνι της χώρας βρίσκεται πλέον η υπηρεσιακή Κυβέρνηση με Πρωθυπουργό την πρόεδρο του Αρείου Πάγου Βασιλική Θάνου. Η υπηρεσιακή κυβέρνηση «υιοθετεί» όπως λέγεται στην γλώσσα των συμβούλων της Επικρατείας το επίμαχο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος. Δηλαδή, η υπηρεσιακή κυβέρνηση ασπάζεται το περιεχόμενο του εν λόγω διατάγματος και αμελλητί το υπογράφει.
Πάντως, νομικοί κύκλοι είχαν εκφράζει τότε επιφυλάξεις, για το εάν η υπηρεσιακή κυβέρνηση μπορούσε να υπογράψει, μέσα στα πλαίσια που της παρέχει το Σύνταγμα και να προωθήσει το εν λόγω σχέδιο διατάγματος στο ΣτΕ, λόγω των περιορισμένων αρμοδιοτήτων που έχει.
Το επίμαχο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος υπό το μανδύα της εναρμόνισης της Ελληνικής νομοθεσίας στα Ευρωπαϊκά δεδομένα προσπάθησε να νομιμοποίηση την συμφωνία της άνοιξης 2015 για τον κόλαφο των προσφύγων που θα ακολουθούσε.
Η κυβέρνηση επιχείρησε να νομιμοποιήσει τη συμφωνία υπό το «πέπλο» σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος το οποίο τροποποιούσε παλαιότερο διάταγμα (Π.Δ. 114/2010) με το οποίο καθιερώθηκε «ενιαία διαδικασία αναγνώρισης για αλλοδαπούς και ανιθαγενείς του καθεστώτος του πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου «σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα».
Όμως ο τίτλος του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος ήταν ψευδεπίγραφος, καθώς υπό το πέπλο της συμμόρφωσης της χώρας μας στα Ευρωπαϊκά νομοθετικά δρώμενα επιχειρήθηκε με διαδικασίες Fast Track η νομιμοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων εκτοπισθέντων από τις πατρίδες τους αλλοδαπών. Μάλιστα, το επίμαχο διάταγμα προέβλεπε ρητά ότι το κατ’ εξαίρεση χορηγούμενο καθεστώς παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους ισχύει για δύο έτη. Φυσικά ο χρόνος αυτός της διετίας πριν τη συμπλήρωση της, θα μπορούσε, να παραταθεί με νέο διάταγμα της μιας παραγράφου.
«Μπλόκο» από το ΣτΕ
Τέσσερεις μέρες πριν της περασμένες βουλευτικές εκλογές (16 Σεπτεμβρίου 2015) έρχεται το Συμβούλιο της Επικρατείας και ανατρέπει τα κυβερνητικά σχέδια, καθώς μπλοκάρει το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος ως παράνομο και το επέστρεψε στους εννέα συναρμόδιους υπουργούς. Έκτοτε σιγή ιχθύος από την κυβερνητική πλευρά, καθώς οι κανόνες που έθετε το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο δεν μπορούν να ξεπεραστούν.
Όπως είχε αποκαλύψει το protothema.gr ανήμερα των τελευταίων βουλευτικών εκλογών, το Συμβούλιο της Επικρατείας δεν επέτρεψε την κατ’ εξαίρεση παραμονή στην Ελλάδα για ανθρωπιστικούς λόγους παράτυπων προσφύγων για δύο έτη.
Οι σύμβουλοι Επικρατείας τόνιζαν στην γνωμοδότησή τους (120/2015) ότι οι 9 υπουργοί στο επίμαχο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, δεν εκθέτουν τους λόγους «που καθιστούν αναγκαίες τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, ενόψει του γεγονότος ότι με το υπό επεξεργασία σχέδιο επιχειρείται η εισαγωγή εξαιρετικών ρυθμίσεων, με τις οποίες τροποποιούνται οι πάγιες διατάξεις που ρυθμίζουν τόσο την χορήγηση καθεστώτος παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, όσο και την εξέταση των εκκρεμών σε δεύτερο βαθμό προσφυγών στα πλαίσια της διαδικασίας χορήγησης καθεστώτος διεθνούς προστασίας».
Τι έκριναν οι σύμβουλοι Επικρατείας
Το protothema.gr στις 20 Σεπτεμβρίου 2105 ανήμερα των τελευταίων βουλευτικών εκλογών, μεταξύ των άλλων, έγραφε:
«Φρένο βάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας στο ανεξέλεγκτο κύμα εισόδου προσφύγων και στην αθρόα με διαδικασίες Fast Track παροχή προσωρινής προστασίας για ανθρωπιστικούς λόγους, ενώ δεν επιτρέπει παραμονή στην Ελλάδα παράτυπων προσφύγων.
Την ίδια στιγμή το ΣτΕ επέστρεψε ως μη νόμιμο στους εννέα συναρμόδιους υπουργούς το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο επιχειρήθηκε η νομιμοποίηση εκατοντάδων χιλιάδων εκτοπισθέντων από τις πατρίδες τους αλλοδαπών.
Στο Ε΄ Τμήμα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου κατατέθηκε για νομοπαρασκεαυστική επεξεργασία σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος με το οποίο επιχειρήθηκε να τροποποιηθεί παλαιότερο διάταγμα (Π.Δ. 114/2010) με το οποίο καθιερώθηκε «ενιαία διαδικασία αναγνώρισης για αλλοδαπούς και ανιθαγενείς του καθεστώτος του πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου «σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα».
Το επίμαχο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος προέβλεπε κατά παρέκκλιση της ισχύουσας νομοθεσίας χορήγηση καθεστώτος παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους με απόφαση του γενικού γραμματέα Δημόσιας Τάξης σε όσους είχαν υποβάλει αίτημα διεθνούς προστασίας έως τις 21.11.2010, το οποίο εκκρεμεί σε δεύτερο βαθμό, με μοναδικές προϋποθέσεις:
α) να είναι κάτοχοι δελτίου αιτήσαντος άσυλο αλλοδαπού σε ισχύ και
β) να μην συντρέχει «κίνδυνος για την εθνική ασφάλεια ή για την κοινωνία της χώρας, λόγω τελεσίδικης καταδίκης για τη διάπραξη σοβαρού εγκλήματος και χωρίς να ελέγχεται η συνδρομή των προβλεπόμενων στο ΠΔ 114/2010 προϋποθέσεων.
Ακόμη, το σχέδιο διατάγματος προβλέπει ότι το κατ’ εξαίρεση χορηγούμενο καθεστώς παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους ισχύει για δύο έτη.
Στην συνέχεια το διάταγμα προβλέπει ότι «η χορήγηση καθεστώτος παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, έχει ως συνέπεια τη μη εξέταση των εκκρεμών σε δεύτερο βαθμό αιτημάτων διεθνούς προστασίας και την κατάργηση της σχετικής διοικητικής διαδικασίας, εκτός αν ο ενδιαφερόμενος υποβάλει στις αρμόδιες αρχές αίτηση περί εξέτασης της προσφυγής του».
Οι σύμβουλοι Επικρατείας στην υπ΄ αριθμ. 120/2015 γνωμοδότηση του Ε΄ Τμήματος (προεδρεύων ο σύμβουλος Επικρατείας Διομήδης Κυριλλόπουλος και εισηγητής η πάρεδρος Μαρία Μπαμπίλη) επισημαίνουν ότι ο νόμος 3907/2011, παρέχει την δυνατότητα στους 9 συναρμόδιου υπουργούς να ρυθμίζουν «τις διαδικασίες εξέτασης των αιτημάτων διεθνούς προστασίας και αναγνώρισης του καθεστώτος του πρόσφυγα ή της χορήγησης του ανθρωπιστικού καθεστώτος, το περιεχόμενο των εν λόγω καθεστώτων, τις διαδικασίες παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών, τη διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων διεθνούς προστασίας ή προσφυγών που εκκρεμούν κατά την έναρξη λειτουργίας της Υπηρεσίας Ασύλου και της Αρχής Προσφυγών και να θεσπίσει μεταβατικές διατάξεις για την τύχη των εκκρεμών σε δεύτερο βαθμό αιτήσεων παροχής διεθνούς προστασίας».
Όμως, υπογραμμίζει το ΣτΕ, ο επίμαχος νόμος 3907/2011, δεν παρέχει στους αρμόδιους κρατικούς φορείς να θεσπίσουν «διατάξεις με τις οποίες παρέχεται η δυνατότητα να χορηγηθεί αθρόως και σε απροσδιόριστο αριθμό προσώπων το καθεστώς παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους άνευ καθορισμού κριτηρίων και προϋποθέσεων συναφών προς το καθεστώς αυτό και με τις οποίες μεταβάλλονται κατ’ ουσία οι οριζόμενες από τις πάγιες διατάξεις προϋποθέσεις χορήγησης του εν λόγω καθεστώτος».
Συνεπώς, υπογραμμίζει το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο «οι ρυθμίσεις του υπό επεξεργασία σχεδίου, με τις οποίες προβλέπεται η κατά παρέκκλιση των κειμένων διατάξεων χορήγηση του καθεστώτος παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, με μόνο κριτήριο τον χρόνο υποβολής του αιτήματος διεθνούς προστασίας και μόνες προϋποθέσεις την κατοχή δελτίου αιτήσαντος ασύλου αλλοδαπού σε ισχύ και τη μη τελεσίδικη καταδίκη του αιτούντος για τη διάπραξη σοβαρών εγκλημάτων, κείνται εκτός των ορίων της εξουσιοδοτικής διατάξεως του άρθρου 5 παραγράφου 3 του νόμου 3907/2011».
Και ανεξάρτητα από όλα αυτά, τονίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, οι 9 υπουργοί στο επίμαχο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, δεν εκθέτουν τους λόγους «που καθιστούν αναγκαίες τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, ενόψει του γεγονότος ότι με το υπό επεξεργασία σχέδιο επιχειρείται η εισαγωγή εξαιρετικών ρυθμίσεων, με τις οποίες τροποποιούνται οι πάγιες διατάξεις που ρυθμίζουν τόσο την χορήγηση καθεστώτος παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, όσο και την εξέταση των εκκρεμών σε δεύτερο βαθμό προσφυγών στα πλαίσια της διαδικασίας χορήγησης καθεστώτος διεθνούς προστασίας».
Ενόψει όλων αυτών, αποφάνθηκαν οι δικαστές ότι το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, «δεν προτείνεται νομίμως» και το επέστρεψε».
Το πλήρες κείμενο της γνωμοδότησής του ΣτΕ
protothema
