Ο πιο «θερμός» μήνας του έτους θα είναι ο Σεπτέμβριος σε ό,τι αφορά την ελονοσία στη χώρα μας. Τουλάχιστον δύο νέα περιστατικά της λοιμώδους νόσου αναφέρονται καθημερινά τις τελευταίες τρεις εβδομάδες από τους γιατρούς του ΕΣΥ στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) και δρομολογείται η διερεύνηση και επιβεβαίωσή τους.
Ήδη τα μέχρι στιγμής επισήμως καταγεγραμμένα κρούσματα ελονοσίας παραπέμπουν στη δύσκολη διετία 2011-2012 όπου η ελονοσία έμπαινε και πάλι στον εγχώριο χάρτη των λοιμωδών νοσημάτων – από το 1974 που είχε εκριζωθεί από την χώρα και η Ελλάδα χαρακτηριζόταν ως «ελεύθερη ελονοσίας». Το 2011 είχαν δηλωθεί 54 εισαγόμενα κρούσματα και 42 εγχώριας μετάδοσης και το 2012 είχαν αναφερθεί 73 εισαγόμενα κρούσματα και άλλα 20 με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, το τρέχον έτος και έως και τις 31 Αυγούστου είχαν διαγνωστεί και δηλωθεί συνολικά 73 κρούσματα. Εξ αυτών τα 69 είναι εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας και τα τέσσερα εγχώρια (η κατάταξη των κρουσμάτων σε εισαγόμενα και εγχώρια γίνεται με κριτήριο το ιστορικό πρόσφατου ταξιδιού σε χώρα που ενδημεί η ελονοσία). Τα 69 περιστατικά που δηλώνει επίσημα το ΚΕΕΛΠΝΟ αφορούν μετανάστες ή ταξιδιώτες από ενδημικές χώρες. Τα τέσσερα εγχώρια κρούσματα αφορούν ισάριθμα άτομα από την Ηλεία, την Αχαϊα και τη Θεσσαλονίκη που δεν είχαν ταξιδέψει εκτός Ελλάδας – και οι τέσσερις εκδήλωσαν τη νόσο κατά το διάστημα από 27 Ιουνίου έως 18 Ιουλίου και από το ιστορικό τους προέκυψε πως είχαν μολυνθεί στην περιοχή κατοικίας και εργασίας τους. Στις περιπτώσεις που καταγράφονται εγχώρια κρούσματα, ενεργοποιείται και το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) γιατί αποκλείεται η αιμοδοσία από την περιοχή εμφάνισης του κρούσματος.
Από την επεξεργασία των 61 εισαγόμενων κρουσμάτων ελονοσίας προκύπτει πως τα 50 (82%) αφορούσαν σε μετανάστες από ενδημικές χώρες (43 από χώρες της Ινδικής χερσονήσου και 7 από χώρες της Αφρικής) και τα 11 κρούσματα αφορούσαν σε ταξιδιώτες που επέστρεψαν από ενδημική χώρα της Αφρικής.
Το προσφυγικό κύμα αποτελεί επιπλέον επιβαρυντικό παράγοντα στη διαχείριση της ελονοσίας. Από τα 50 κρούσματα ελονοσίας που αφορούσαν σε μετανάστες από ενδημικές χώρες, τα 7 καταγράφηκαν σε Κέντρα Φιλοξενίας μεταναστών-προσφύγων σε νησιά του Βόρειου Αιγαίου. Σύμφωνα με στελέχη του ΚΕΕΛΠΝΟ, η πλειονότητα των ασθενών είναι μετανάστες Πακιστανικής καταγωγής που ζουν κι εργάζονται στην Ελλάδα. Ωστόσο, τους προβληματίζουν ιδιαίτερα τα κρούσματα που μπορεί να «κρύβονται» στα Κέντρα Φιλοξενίας – μέχρι τώρα έχει διαφανεί πως οι Σύριοι έχουν καθαρό ιστορικό σε ό,τι αφορά την ελονοσία, σε αντίθεση με τους Αφγανούς.
Οι ειδικοί αναμένουν νέο κύμα έξαρσης της νόσου τις επόμενες εβδομάδες και μέχρι αρχές Οκτωβρίου σε πολλές περιοχές της επικράτειας, καθώς στο διάστημα αυτό αναμένεται να εκδηλωθούν οι συνέπειες από την έντονη δραστηριότητα των μεγάλων πληθυσμών των κουνουπιών τον Αύγουστο. Με δεδομένο ότι το διάστημα αυτό καταγράφεται μεγάλη κυκλοφορία των πληθυσμών κουνουπιών του γένους Anopheles sacharovi, που αποτελούν τους βασικούς διαβιβαστές της ελονοσίας, αλλά και ότι ο χρόνος επώασης της νόσου κυμαίνεται από 10 ημέρες έως και τέσσερις εβδομάδες, τα νέα περιστατικά θα ενσκήψουν με γεωμετρική πρόοδο. Ήδη τα οκτώ νέα εισαγόμενα περιστατικά που καταγράφηκαν το δεύτερο μισό του Αυγούστου μαρτυρούν την ανοδική τάση της νόσου (από 61 που ήταν τα εισαγόμενα μέχρι και τις 12 Αυγούστου ανήλθαν σε 69 στις 31 του ίδιου μήνα).
Ωστόσο, δεκάδες είναι τα δηλωθέντα προς διερεύνηση περιστατικά ελονοσίας που έχουν συγκεντρωθεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ από τις «κόκκινες» περιοχές της χώρας. Όποια περιοχή έχει μικρούς ή μεγάλους υγροβιότοπους –όπου αφήνουν τα αυγά τους τα κουνούπια του γένους Ανωφελή- και παράλληλα έχουν μετανάστες ή και πρόσφυγες, είναι περιοχή υψηλού κινδύνου. Η αποτύπωσή τους στον επίσημο κατάλογο με τα επιβεβαιωμένα περιστατικά θα ολοκληρώνεται σταδιακά τις επόμενες εβδομάδες. Πάντως, σύμφωνα και με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις των ειδικών ο εφετινός τελικός αριθμός των κρουσμάτων θα αγγίξει τα μελανά επίπεδα των προηγούμενων ετών. Σημειωτέον ότι η ελονοσία και κατά την περυσινή χρονιά άφησε το στίγμα της στον χάρτη με τα λοιμώδη μεταδοτικά νοσήματα καθώς καταγράφηκαν 79 εισαγόμενα περιστατικά και άλλα έξι με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.
Τα χαμηλά αντανακλαστικά της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας σε ό,τι αφορά τη συνολική διαχείριση του συγκεκριμένου θέματος της δημόσιας υγείας, η καθυστέρηση των αρμοδίων υγειονομικών υπηρεσιών να λάβουν πλήρη μέτρα πρόληψης και η αμείωτη προσφυγική – μεταναστευτική ροή προς τη χώρα μας, πυροδότησαν τη νόσο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ηγεσία του υπουργείου Υγείας αρνούνταν μέχρι και πριν από δέκα ημέρες ότι έχει ενσκήψει πρόβλημα και παράλληλα υπεραμύνονταν των μέτρων που έχει λάβει για την ελονοσία. Ωστόσο, οι ανακοινώσεις των ειδικών ότι τα κρούσματα θα αυξηθούν το επόμενο διάστημα, οδήγησαν σε αναδίπλωση και το υπουργείο Υγείας.
Έτσι, μετά τις κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις πως έχουν ληφθεί τα δέοντα μέτρα αναφορικά με την πρόληψη των κρουσμάτων ελονοσίας, ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας κ. Γιάννης Μπασκόζος παραδέχτηκε τις ελλείψεις και τις παραλείψεις. «Οι ψεκασμοί έγιναν με μεγαλύτερη επάρκεια φέτος σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, όμως δεν είμαστε στο σημείο που πρέπει να είμαστε. Χρειάζεται ο συντονισμός να είναι καλύτερος με τις περιφέρειες» ανέφερε ο κ. Μπασκόζος. Επιπλέον, ο γενικός γραμματέας προανήγγειλε αλλαγές στην υλοποίηση των ψεκασμών, παραδεχόμενος έμμεσα τα κενά της εφετινής περιόδου.
Αντίβαρο στον ελλιπή κεντρικό σχεδιασμό για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ελονοσίας αποτελεί η γνώση και εμπειρία των Ελλήνων γιατρών. Τα αντανακλαστικά τους λειτουργούν πολύ καλά σε ό,τι αφορά τον εντοπισμό και τη διάγνωση των κρουσμάτων ελονοσίας, όπως σημειώνουν στελέχη του ΚΕΕΛΠΝΟ, κρίνοντας με βάση τον αριθμό των κρουσμάτων που δηλώνονται και των κρουσμάτων που επιβεβαιώνονται τελικά.
Ο πιο «θερμός» μήνας του έτους θα είναι ο Σεπτέμβριος σε ό,τι αφορά την ελονοσία στη χώρα μας. Τουλάχιστον δύο νέα περιστατικά της λοιμώδους νόσου αναφέρονται καθημερινά τις τελευταίες τρεις εβδομάδες από τους γιατρούς του ΕΣΥ στο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) και δρομολογείται η διερεύνηση και επιβεβαίωσή τους.
Ήδη τα μέχρι στιγμής επισήμως καταγεγραμμένα κρούσματα ελονοσίας παραπέμπουν στη δύσκολη διετία 2011-2012 όπου η ελονοσία έμπαινε και πάλι στον εγχώριο χάρτη των λοιμωδών νοσημάτων – από το 1974 που είχε εκριζωθεί από την χώρα και η Ελλάδα χαρακτηριζόταν ως «ελεύθερη ελονοσίας». Το 2011 είχαν δηλωθεί 54 εισαγόμενα κρούσματα και 42 εγχώριας μετάδοσης και το 2012 είχαν αναφερθεί 73 εισαγόμενα κρούσματα και άλλα 20 με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ, το τρέχον έτος και έως και τις 31 Αυγούστου είχαν διαγνωστεί και δηλωθεί συνολικά 73 κρούσματα. Εξ αυτών τα 69 είναι εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας και τα τέσσερα εγχώρια (η κατάταξη των κρουσμάτων σε εισαγόμενα και εγχώρια γίνεται με κριτήριο το ιστορικό πρόσφατου ταξιδιού σε χώρα που ενδημεί η ελονοσία). Τα 69 περιστατικά που δηλώνει επίσημα το ΚΕΕΛΠΝΟ αφορούν μετανάστες ή ταξιδιώτες από ενδημικές χώρες. Τα τέσσερα εγχώρια κρούσματα αφορούν ισάριθμα άτομα από την Ηλεία, την Αχαϊα και τη Θεσσαλονίκη που δεν είχαν ταξιδέψει εκτός Ελλάδας – και οι τέσσερις εκδήλωσαν τη νόσο κατά το διάστημα από 27 Ιουνίου έως 18 Ιουλίου και από το ιστορικό τους προέκυψε πως είχαν μολυνθεί στην περιοχή κατοικίας και εργασίας τους. Στις περιπτώσεις που καταγράφονται εγχώρια κρούσματα, ενεργοποιείται και το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ) γιατί αποκλείεται η αιμοδοσία από την περιοχή εμφάνισης του κρούσματος.
Από την επεξεργασία των 61 εισαγόμενων κρουσμάτων ελονοσίας προκύπτει πως τα 50 (82%) αφορούσαν σε μετανάστες από ενδημικές χώρες (43 από χώρες της Ινδικής χερσονήσου και 7 από χώρες της Αφρικής) και τα 11 κρούσματα αφορούσαν σε ταξιδιώτες που επέστρεψαν από ενδημική χώρα της Αφρικής.
Το προσφυγικό κύμα αποτελεί επιπλέον επιβαρυντικό παράγοντα στη διαχείριση της ελονοσίας. Από τα 50 κρούσματα ελονοσίας που αφορούσαν σε μετανάστες από ενδημικές χώρες, τα 7 καταγράφηκαν σε Κέντρα Φιλοξενίας μεταναστών-προσφύγων σε νησιά του Βόρειου Αιγαίου. Σύμφωνα με στελέχη του ΚΕΕΛΠΝΟ, η πλειονότητα των ασθενών είναι μετανάστες Πακιστανικής καταγωγής που ζουν κι εργάζονται στην Ελλάδα. Ωστόσο, τους προβληματίζουν ιδιαίτερα τα κρούσματα που μπορεί να «κρύβονται» στα Κέντρα Φιλοξενίας – μέχρι τώρα έχει διαφανεί πως οι Σύριοι έχουν καθαρό ιστορικό σε ό,τι αφορά την ελονοσία, σε αντίθεση με τους Αφγανούς.
Οι ειδικοί αναμένουν νέο κύμα έξαρσης της νόσου τις επόμενες εβδομάδες και μέχρι αρχές Οκτωβρίου σε πολλές περιοχές της επικράτειας, καθώς στο διάστημα αυτό αναμένεται να εκδηλωθούν οι συνέπειες από την έντονη δραστηριότητα των μεγάλων πληθυσμών των κουνουπιών τον Αύγουστο. Με δεδομένο ότι το διάστημα αυτό καταγράφεται μεγάλη κυκλοφορία των πληθυσμών κουνουπιών του γένους Anopheles sacharovi, που αποτελούν τους βασικούς διαβιβαστές της ελονοσίας, αλλά και ότι ο χρόνος επώασης της νόσου κυμαίνεται από 10 ημέρες έως και τέσσερις εβδομάδες, τα νέα περιστατικά θα ενσκήψουν με γεωμετρική πρόοδο. Ήδη τα οκτώ νέα εισαγόμενα περιστατικά που καταγράφηκαν το δεύτερο μισό του Αυγούστου μαρτυρούν την ανοδική τάση της νόσου (από 61 που ήταν τα εισαγόμενα μέχρι και τις 12 Αυγούστου ανήλθαν σε 69 στις 31 του ίδιου μήνα).
Ωστόσο, δεκάδες είναι τα δηλωθέντα προς διερεύνηση περιστατικά ελονοσίας που έχουν συγκεντρωθεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ από τις «κόκκινες» περιοχές της χώρας. Όποια περιοχή έχει μικρούς ή μεγάλους υγροβιότοπους –όπου αφήνουν τα αυγά τους τα κουνούπια του γένους Ανωφελή- και παράλληλα έχουν μετανάστες ή και πρόσφυγες, είναι περιοχή υψηλού κινδύνου. Η αποτύπωσή τους στον επίσημο κατάλογο με τα επιβεβαιωμένα περιστατικά θα ολοκληρώνεται σταδιακά τις επόμενες εβδομάδες. Πάντως, σύμφωνα και με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις των ειδικών ο εφετινός τελικός αριθμός των κρουσμάτων θα αγγίξει τα μελανά επίπεδα των προηγούμενων ετών. Σημειωτέον ότι η ελονοσία και κατά την περυσινή χρονιά άφησε το στίγμα της στον χάρτη με τα λοιμώδη μεταδοτικά νοσήματα καθώς καταγράφηκαν 79 εισαγόμενα περιστατικά και άλλα έξι με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.
Τα χαμηλά αντανακλαστικά της ηγεσίας του υπουργείου Υγείας σε ό,τι αφορά τη συνολική διαχείριση του συγκεκριμένου θέματος της δημόσιας υγείας, η καθυστέρηση των αρμοδίων υγειονομικών υπηρεσιών να λάβουν πλήρη μέτρα πρόληψης και η αμείωτη προσφυγική – μεταναστευτική ροή προς τη χώρα μας, πυροδότησαν τη νόσο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ηγεσία του υπουργείου Υγείας αρνούνταν μέχρι και πριν από δέκα ημέρες ότι έχει ενσκήψει πρόβλημα και παράλληλα υπεραμύνονταν των μέτρων που έχει λάβει για την ελονοσία. Ωστόσο, οι ανακοινώσεις των ειδικών ότι τα κρούσματα θα αυξηθούν το επόμενο διάστημα, οδήγησαν σε αναδίπλωση και το υπουργείο Υγείας.
Έτσι, μετά τις κατηγορηματικές διαβεβαιώσεις πως έχουν ληφθεί τα δέοντα μέτρα αναφορικά με την πρόληψη των κρουσμάτων ελονοσίας, ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας κ. Γιάννης Μπασκόζος παραδέχτηκε τις ελλείψεις και τις παραλείψεις. «Οι ψεκασμοί έγιναν με μεγαλύτερη επάρκεια φέτος σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, όμως δεν είμαστε στο σημείο που πρέπει να είμαστε. Χρειάζεται ο συντονισμός να είναι καλύτερος με τις περιφέρειες» ανέφερε ο κ. Μπασκόζος. Επιπλέον, ο γενικός γραμματέας προανήγγειλε αλλαγές στην υλοποίηση των ψεκασμών, παραδεχόμενος έμμεσα τα κενά της εφετινής περιόδου.
Αντίβαρο στον ελλιπή κεντρικό σχεδιασμό για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ελονοσίας αποτελεί η γνώση και εμπειρία των Ελλήνων γιατρών. Τα αντανακλαστικά τους λειτουργούν πολύ καλά σε ό,τι αφορά τον εντοπισμό και τη διάγνωση των κρουσμάτων ελονοσίας, όπως σημειώνουν στελέχη του ΚΕΕΛΠΝΟ, κρίνοντας με βάση τον αριθμό των κρουσμάτων που δηλώνονται και των κρουσμάτων που επιβεβαιώνονται τελικά.
