Τις διαδικασίες
με τις οποίες κενά και εγκαταλελειμμένα κτίρια μπορούν να περιέλθουν στη
διαχείριση ή στην κυριότητα δήμων και ιδιωτών για χρονικό διάστημα ως
και 50 έτη περιλαμβάνει σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Οι νέες ρυθμίσεις, μεταξύ άλλων, εισάγουν ειδική διαδικασία αναγκαστικής
εξαγοράς κτιρίων από ιδιώτες, εφόσον οι ιδιοκτήτες είτε αρνούνται να
συμμετάσχουν στη διαδικασία αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των ακινήτων
(ιδιαίτερα στις περιπτώσεις συνιδιοκτησίας), είτε αδρανούν. Επίσης,
προβλέπουν ειδική πλειοψηφία για τη λήψη αποφάσεων εκμίσθωσης ή
μεταβίβασης ακινήτου, σε περίπτωση συνιδιοκτησίας.
Τις ρυθμίσεις είχαν προαναγγείλει στα μέσα του περασμένου καλοκαιριού ο
υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Μανιάτης και ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος
Καμίνης.
Την Πέμπτη ο κ. Μανιάτης απέστειλε επιστολή προς τους συναρμόδιους
υπουργούς Οικονομικών, Εσωτερικών, Ανάπτυξης, Πολιτισμού και
Δικαιοσύνης, καλώντας τους σε συνάντηση εργασίας στις 4 Δεκεμβρίου
προκειμένου να συζητήσουν τις λεπτομέρειες των προτεινόμενων ρυθμίσεων.
Το σχέδιο νόμου επεξεργάστηκε για λογαριασμό του ΥΠΕΚΑ η ερευνητική
ομάδα του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής
Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με
χρηματοδότηση του Ιδρύματος Ωνάση.
Αναγκαστική εξαγορά κτιρίων από ιδιώτες εντός ειδικών Ζωνών
Για την υλοποίηση έργων αποκατάστασης, εκσυγχρονισμού και επανάχρησης
εγκαταλελειμμένων, κενών και αγνώστων ιδιοκτητών κτιρίων θα μπορούν να
καθορίζονται Ζώνες Ειδικών Κτιριακών Παρεμβάσεων (ΖΕΠΚΑ), εντός
Οικιστικών Περιοχών, οι οποίες θα εγκρίνονται με προεδρικό διάταγμα.
Με τη θεσμοθέτηση των ΖΕΚΠΑ θα δίνεται η δυνατότητα να αξιοποιηθούν
πόροι του ΕΣΠΑ τηρουμένων των απαιτήσεων του ευρωπαϊκού και εθνικού
πλαισίου περί κρατικών ενισχύσεων.
«Φορείς υλοποίησης» των έργων που θα είναι επιλέξιμα, εντός των
συγκεκριμένων ζωνών, μπορούν να είναι εταιρείες του Δημοσίου, εταιρείες
δραστηριοποιούμενες στον τομέα των κατασκευών, της ανάπτυξης και
διαχείρισης ακινήτων κτλ. Oι φορείς αυτοί θα έχουν τον «πρώτο λόγο»
έναντι του Δημοσίου και των δήμων στη διεκδίκηση της διαχείρισης ή της
κυριότητας των εγκαταλελειμμένων, αγνώστων ιδιοκτητών ή κενών κτιρίων.
Επίσης, η διαχείριση, η εκμετάλλευση, ή η κυριότητα των συγκεκριμένων
κτιρίων μπορεί να περιέρχεται στους φορείς υλοποίησης ακόμη και με
αναγκαστική εξαγορά, εφόσον ο κύριος ή ο συγκύριος, κατά περίπτωση, δεν
επιθυμούν ή αδυνατούν να συμμετάσχουν στη χρηματοδότηση του έργου.
Το τίμημα της εξαγοράς του ακινήτου θα γίνεται στη μέση αγοραία αξία που
προσδιορίζεται από δύο ανεξάρτητους πιστοποιημένους εκτιμητές. Εφόσον
οι πόροι που χρησιμοποιούνται για τις επεμβάσεις στα κτίρια είναι
ευρωπαϊκοί, το τίμημα θα προσδιορίζεται και με βάση τα ειδικότερα
προβλεπόμενα στους Κανονισμούς των σχετικών Ευρωπαϊκών Ταμείων ή άλλους
Κανονισμούς και Οδηγίες της ΕΕ.
Ως ΖΕΠΚΑ θα ορίζονται περιοχές, οι οποίες συγκεντρώνουν τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- υπάρχουν εγκαταλελειμμένα ή κενά κτίρια, σε ποσοστό άνω του 20% του συνολικού αριθμού των κτιρίων στην περιοχή
- ποσοστό άνω του 50% των εγκαταλελειμμένων και κενών κτιρίων χρήζουν ανακαίνισης και εκτεταμένων επισκευών και παρεμβάσεων
- υπάρχουν μη αποκατεστημένα διατηρητέα κτίρια σε ποσοστό άνω του 30% του συνόλου των διατηρητέων κτιρίων στην περιοχή
- καταγράφεται σε βάθος 20ετίας συρρίκνωση του πληθυσμού σε
ποσοστό τουλάχιστον 10% ή των οικονομικών δραστηριοτήτων και
παρατηρείται μεταβολή της κοινωνικοοικονομικής διαστρωμάτωσης,
συνοδευόμενη από φαινόμενα παραβατικότητας, παράνομης μετανάστευσης και
υψηλά ποσοστά ανεργίας.
Η διαχείριση στους δήμους
Τα εγκαταλελειμμένα κτίρια θα μπορούν να περιέρχονται στη διαχείριση της
τοπικής αυτοδιοίκησης ύστερα από αίτηση του δήμου στο Μονομελές
Πρωτοδικείο της έδρας του ακινήτου. Αξίζει να αναφερθεί ότι, σύμφωνα με
εκτιμήσεις της ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, το 37%
των κτιρίων του κτιριακού αποθέματος στο κέντρο της Αθήνας είναι κενό.
Η αίτηση θα πρέπει να περιλαμβάνει έγγραφα με την πρόταση επανάχρησης
του κτιρίου, στην οποία θα περιλαμβάνονται η προτεινόμενη χρήση, το
χρονοδιάγραμμα ενεργειών, οι πόροι για την υλοποίηση του σχεδίου
επανάχρησης (π.χ. ίδιοι πόροι, κοινοτική χρηματοδότηση, ιδιωτική
επένδυση), καθώς και το είδος ή η έκταση της επέμβασης.
Κατά της απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου θα επιτρέπεται η άσκηση
έφεσης εντός προθεσμίας 15 ημερών. Εντός τεσσάρων ετών από τη μεταγραφή
της απόφασης (ή έξι ετών σε περίπτωση κτιρίου χαρακτηρισμένου ως
διατηρητέου ή μνημείου), ο δήμος θα υποχρεούται να προβεί στην υλοποίηση
του σχεδίου επανάχρησης του κτιρίου και οπωσδήποτε στις αναγκαίες
εργασίες συντήρησης, έτσι ώστε αυτό να πληροί τις στοιχειώδεις συνθήκες
διαβίωσης, καθώς και να το ασφαλίσει κατά κινδύνου πυρός και
βανδαλισμών.
Κατά κυριότητα περιέλευση των κτιρίων στον δήμο
Όσον αφορά την κατά κυριότητα περιέλευση ενός εγκαταλελειμμένου ακινήτου
στον δήμο, και πάλι υποβάλλεται αίτηση από στο Μονομελές Πρωτοδικείο.
Για να περιέλθουν στην κυριότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης θα πρέπει να
έχουν παρέλθει 10 χρόνια από τη σχετική απόφαση του Πρωτοδικείου με την
οποία πέρασε η διαχείριση του ακινήτου στον δήμο και δεν θα πρέπει να
έχει εμφανισθεί ο κύριος του ακινήτου ή νόμιμος κληρονόμος αυτού.
Στην κυριότητα και διαχείριση των δήμων περιέρχονται όλα τα κενά ή αγνώστων ιδιοκτητών κτίρια.
Ο δήμος μπορεί να αξιοποιήσει το ακίνητο το οποίο περιήλθε στην
κυριότητά του, όπως αποφασίσει το Δημοτικό Συμβούλιο,
συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς αυτού σε εταιρεία, καθώς και της
πώλησης αυτού.
Σε περίπτωση εμφάνισης του ιδιοκτήτη του κτιρίου εντός τριών ετών από
την έκδοση της δικαστικής απόφασης που αποδέχεται την αίτηση περιέλευσης
της κυριότητας στον δήμο, η κυριότητα επανέρχεται σε αυτόν ύστερα από
αίτησή του προς τον δήμο, συνοδευόμενη από τους τίτλους ιδιοκτησίας και
μεταγραφή της σχετικής απόφασης του δήμου στα βιβλία του Κτηματολογίου.
Και σε ιδιώτες η διαχείριση των κτιρίων
Ο δήμος από τη στιγμή που θα αναλάβει τη διαχείριση ενός κτιρίου μπορεί
να την αναθέσει είτε στην αρμόδια διεύθυνση, η οποία θα ορισθεί από το
Δημοτικό Συμβούλιο, είτε σε δημοτική εταιρεία, ή ακόμη και σε ιδιώτη, με
εμπειρία στη διαχείριση και αξιοποίηση ακινήτων.
Στο πλαίσιο της διαχείρισης ο δήμος δικαιούται να εκμισθώσει το κτίριο
σε τρίτους, να το παραχωρήσει σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες αντί
συμβολικού ανταλλάγματος ή να το χρησιμοποιήσει για τη στέγαση
πολιτιστικών εκδηλώσεων. Πάντως ο ιδιοκτήτης του κτιρίου εξακολουθεί να
βαρύνεται με τα δημοτικά τέλη και τους φόρους.
Το σχέδιο νόμου δίνει λύση και σε ακίνητα τα οποία ανήκουν σε πολλούς
ιδιοκτήτες. Έτσι σε περίπτωση συνιδιοκτησίας, η απόφαση με την οποία
εκμισθώνεται ή μεταβιβάζεται, κατά περίπτωση, ένα ακίνητο λαμβάνεται με
ειδική πλειοψηφία των συγκυρίων, το ποσοστό συγκυριότητας των οποίων
πρέπει να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 60% της επιφανείας του κτιρίου.
Δυνατότητες χρηματοδότησης των παρεμβάσεων
Το σχέδιο νόμου φαίνεται να συνδέεται, όσον αφορά τον Δήμο Αθηναίων, με
το Ταμείο Αστικής Ανάπτυξης (τύπου Jessica), το οποίο αποτελεί ένα
σύγχρονο χρηματοοικονομικό εργαλείο με τη δημιουργία του οποίου ο δήμος
στοχεύει να χρηματοδοτήσει την αποκατάσταση, τον εκσυγχρονισμό και την
επανάχρηση των απαξιωμένων κτιρίων της Αθήνας, με τη χρήση κεφαλαίων από
το νέο ΣΕΣ (Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης) 2014 - 2020.
Ειδικά σε περιοχές για τις οποίες έχει εγκριθεί Σχέδιο Ολοκληρωμένων
Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ) ή έχουν περιγραφεί ως περιοχές που χρήζουν
ανάπλασης από Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Τοπικά ή Ειδικά Χωρικά Σχέδια, ή
άλλο εργαλείο χωρικού σχεδιασμού, οι νέες ρυθμίσεις δίνουν τη
δυνατότητα υπαγωγής κτιρίων, μεμονωμένων ή κατά ομάδες, στις διατάξεις
του σχεδίου νόμου, με σκοπό την αναβάθμιση του οικιστικού περιβάλλοντος
καθώς και την οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση των περιοχών αυτών.
Τα κτίρια αυτά θα μπορούν να εντάσσονται σε ειδικά Προγράμματα, με
χρηματοδότηση εθνικών ή και ευρωπαϊκών πόρων.
