Η αποκωδικοποίηση των νέων διατάξεων: “Όλοι μέσα” για αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας – Προσωρινή κράτηση σε όλα τα στάδια, “βραχιολάκι” και ποινές χωρίς αναστολή

Το αυστηρότερο πλαίσιο ποινικών και κυρίως δικονομικών κανόνων για συγκεκριμένη κατηγορία αδικημάτων, είναι αυτό που συγκροτείται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης για τις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Με αφορμή τα αλλεπάλληλα κρούσματα βίας που παρουσιάζουν τεράστια έκρηξη, ο Γιώργος Φλωρίδης και το Υπουργείο Δικαιοσύνης, σχεδίασαν ένα πλαίσιο, ενισχυτικό του υφιστάμενου παρεμβάσεις σε δικονομικές διατάξεις , ως απάντηση – μήνυμα προς τους επίδοξους κακοποιητές. Το πλαίσιο αυστηροποιεί τόσο τους κανόνες που , κατά πολλούς κυρίως νομικούς, είναι μια στοχευμένη “απάντηση”, σε αυτό που ο ίδιος ο κ. Φλωρίδης χαρακτήρισε “αστοχίες δικαστών”, σε ανάλογες περιπτώσεις. Κι αυτό γιατί πλέον ο “οδικός χάρτης” των διατάξεων για αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ στενός και οδηγεί σε πολύ συγκεκριμένη κατεύθυνση: Φυλάκιση για (σχεδόν) όλους..

Αντιδράσεις;

Οι αλλαγές πάντως θέτουν – εκ νέου- σε θέση “μάχης” τους δικηγόρους της χώρας καθώς όπως ανακοινώθηκε χθες “ με αφορμή τις εξαγγελίες του Υπουργού Δικαιοσύνης για αλλαγές στον ΠΚ και ΚΠΔ για τα θέματα ενδοοικογενειακής βίας και τις πρόσφατες παρεμβάσεις της ηγεσίας του Αρείου Πάγου, ο πρόεδρος της ολομέλειας των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας και πρόεδρος του ΔΣΑ, Δ. Βερβεσός, συγκαλεί για αύριο Παρασκευή (21/6) το μεσημέρι τη Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας και την Τετάρτη 26 Ιουνίου στις 15:00 το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΣΑ για να συζητηθούν τα δύο αυτά θέματα”.

Πληροφορίες αναφέρουν πως υπάρχουν σκέψεις για αντιδράσεις οξείες .

Δύο περιπτώσεις

Χαρακτηριστικό είναι πως η αυστηροποίηση, λίγες μέρες μετά την ενεργοποίηση την 1η Μαΐου του νέου Ποινικού Κώδικα, έρχεται με αφορμή δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις που η αντιμετώπισή τους από τις αρχές προκάλεσε την αντίδραση (και με πειθαρχικό έλεγχο, που δεν σημαίνει προφανώς και καταδίκη των δικαστικών λειτουργών) της ηγεσίας του Αρείου Πάγου (Ιωάννα Κλάπα, Γεωργία Αδειλίνη).

α) Η πρώτη χρονικά ήταν η υπόθεση της γυναικοκτονίας στο Μενίδι στα μέσα Μαΐου, όταν ένας εν διαστάσει σύζυγος που ήδη κατηγορούνταν για ενδοοικογενειακή βία , σκότωσε την 40χερονη μητέρα των δυο παιδιών του . Εν προκειμένω ασκήθηκε κριτική στους δικαστές ότι ανέβαλλαν στις 7 Μαΐου τη δίκη του κατηγορούμενου για ενδοοικογενειακή βία για τις 17 Μαΐου και τον άφησαν ελεύθερο , επειδή , όπως αναφέρθηκε, δεν προσήλθε το θύμα (η σύζυγός του) να καταθέσει ως μάρτυρας και απουσίαζε επίσης η ιατροδικαστική έκθεση. Λίγες μέρες μετά ο άνθρωπος αυτός προχώρησε στην άγρια δολοφονία της 40χρονης γυναίκας.

Παραδείγματος χάριν με βάση αυτό το περιστατικό υπουργείο κάνει τις εξής παρεμβάσεις:

– Στην περίπτωση αυτόφωρου πλημμελήματος, η κράτηση, σε περίπτωση αναβολής, μπορεί να παραταθεί έως τις 5 ημέρες.

-Πρόβλεψη έκδοσης εισαγγελικής διάταξης επιβολής περιοριστικών όρων ακόμα και πριν την άσκηση της ποινικής δίωξης, με δυνατότητα του θύματος να προτείνει συγκεκριμένους όρους που θεωρεί κατάλληλους.

-Προστασία του θύματος με την απαλλαγή του από την υποχρέωση εμφάνισής του στην ακροαματική διαδικασία. Άρα δεν θα αναβάλλεται σε τέτοια περίπτωση η δίκη

β)Η υπόθεση της σύλληψης και απελευθέρωσης (αρχικά) με περιοριστικούς όρους του ποινικολόγου Απόστολου Λύτρα για ενδοοικογενειακή βία σε βάρος της συζύγου του, επίσης δικηγόρου. Οι παρεμβάσεις μετά (και ) αυτή την υπόθεση αφορούν :

-Γίνεται κανόνας η επιβολή προσωρινής κράτησης στα κακουργήματα ενδοοικογενειακής βίας, εκτός αν κριθεί απολύτως αιτιολογημένα πως ο κατ’οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση (βραχιολάκι) ή οι περιοριστικοί όροι αρκούν για την αποτροπή του δράστη από την τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων.

-Προβλέπεται για πρώτη φορά (μετά από δεκαετίες) πρόβλεψη δυνατότητας προσωρινής κράτησης μέχρι 6 μήνες για σοβαρά πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας. Αυτή η δυνατότητα δόθηκε πρόσφατα μόνο για εξ αμελείας δυστυχήματα με πολλά θύματα.

Επίσης :

-Άμεση περάτωση της ανάκρισης και απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο των κακουργημάτων ενδοοικογενειακής βίας χωρίς την ενδιάμεση διαδικασία των δικαστικών βουλευμάτων.

-Πραγματική έκτιση στη φυλακή των ποινών για εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας χωρίς δυνατότητα αναστολής ή μετατροπής τους, με κανένα τρόπο.

Οι διατάξεις , ως επιβαρυντικές, δε έχουν αναδρομική ισχύ και άρα θα εφαρμοστούν για υποθέσεις από την ψήφισή τους και μετά. Το νομοσχέδιο ετοιμάζεται και θα τεθεί σύντομα σε διαβούλευση.

Όλες οι αλλαγές, κωδικοποιημένες έχουν ως εξής:

• Κανόνας η επιβολή προσωρινής κράτησης στα κακουργήματα ενδοοικογενειακής βίας, εκτός αν κριθεί απολύτως αιτιολογημένα πως ο κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση (βραχιολάκι) ή οι περιοριστικοί όροι αρκούν για την αποτροπή του δράστη από την τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων.

• Άμεση περάτωση της ανάκρισης και απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο των κακουργημάτων ενδοοικογενειακής βίας χωρίς την ενδιάμεση διαδικασία των δικαστικών βουλευμάτων.

• Πραγματική έκτιση στη φυλακή των ποινών για εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας χωρίς δυνατότητα αναστολής ή μετατροπής τους, με κανένα τρόπο.

• Πρόβλεψη δυνατότητας προσωρινής κράτησης μέχρι 6 μήνες για σοβαρά πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας. Στη δε περίπτωση αυτόφωρου πλημμελήματος, η κράτηση, σε περίπτωση αναβολής, μπορεί να παραταθεί έως τις 5 ημέρες.

• Πρόβλεψη έκδοσης εισαγγελικής διάταξης επιβολής περιοριστικών όρων ακόμα και πριν την άσκηση της ποινικής δίωξης, με δυνατότητα του θύματος να προτείνει συγκεκριμένους όρους που θεωρεί κατάλληλους. Για τυχόν παραβίαση περιοριστικών όρων επιβάλλεται στον δράστη ποινή φυλάκισης και ενημερώνεται το θύμα από την αστυνομική αρχή για να λάβει μέτρα προστασίας.

• Σε κάθε περίπτωση η υποτροπή του δράστη καθιερώνεται ως επιβαρυντική περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας που οδηγεί στο μέγιστο ύψος της ποινής.

• Προστασία του θύματος με την απαλλαγή του από την υποχρέωση εμφάνισής του στην ακροαματική διαδικασία. Προβλέπεται η πρόοδος της δίκης με την ανάγνωση της κατάθεσης, που έδωσε στην προδικασία, εκτός αν το δικαστήριο, με ειδική αιτιολογία, κρίνει την παρουσία του θύματος απολύτως απαραίτητη με προτεραιότητα την εξ αποστάσεως εξέτασή του, όπου είναι εφικτό.

• Δεν χωρεί ποινική διαμεσολάβηση στα ιδιαιτέρως σοβαρά πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας, ακόμα και αν το θύμα συναινεί στη διαμεσολάβηση. Σε κάθε περίπτωση, θεσπίζεται δυνατότητα του εισαγγελέα να μη δεχθεί συμφωνία των μερών για διαμεσολάβηση ή να την ανακαλέσει, όταν συντρέχουν στοιχεία που θα μπορούσαν να μειώσουν την ικανότητα του θύματος για συνειδητή επιλογή.

• Στις περιπτώσεις καταγγελίας για ενδοοικογενειακή βία, ο Εισαγγελέας διερευνά αυτεπάγγελτα αν συντρέχει περίπτωση μεταβολής του καθεστώτος επιμέλειας ανήλικων τέκνων σύμφωνα με το άρθρο 1532 εδ.γ’ του Αστικού Κώδικα.

• Στην περίπτωση που έχει παρέλθει το αυτόφωρο, θεσπίζεται διαδικασία αναζήτησης, δέσμευσης και «προστατευτικής φύλαξης» του δράστη λίαν προσφάτου περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας, διάρκειας έως 48 ώρες, προκειμένου το θύμα να βρεθεί στο κατάλληλο προστατευτικό περιβάλλον και ο δράστης να αποτραπεί από το ενδεχόμενο να επανακάμψει και να επαναλάβει την πράξη του.

• Πρόβλεψη λειτουργίας πλατφόρμας καταγγελιών εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας ακόμα και από τρίτους.

• Δημιουργία αρχείου/ιστορικού αναφορών ενδοοικογενειακής βίας από τις αστυνομικές αρχές, το οποίο επισυνάπτεται ως συνοδευτικό έγγραφο της δικογραφίας.

• Ενίσχυση των τρόπων γνωστοποίησης των δικαιωμάτων και παροχής της νομικής βοήθειας στο θύμα ενδοοικογενειακής βίας.

• Τέλος, μόλις πριν από ένα μήνα, τέθηκε σε εφαρμογή η Οδηγία 1385/2024 της Ε.Ε με προθεσμία ενσωμάτωσης από τα κράτη μέλη έως 14/5/2027 για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών με διατάξεις για την προστασία των θυμάτων και την αποτροπή της επαναθυματοποίησης τους. Η χώρα μας θα είναι πρωτοπόρος στην ενσωμάτωση της εν λόγω Οδηγίας σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ήδη συμπεριλάβει τόσο στις θεσπισμένες νομοθετικές διατάξεις όσο και στις σημερινές προτάσεις για την πάταξη της ενδοοικογενειακής βίας κάθε σύγχρονη ευρωπαϊκή νομοθεσία.

dikastiko