Κορονοϊός: Ακόμα κι όταν τα τεστ βγαίνουν αρνητικά να υποθέτουμε ότι έχουμε covid

Με τη νέα υποπαραλλαγή JN.1 του κορονοϊού να συνεχίζει την εξάπλωσή της, οι επιστήμονες του ΕΚΠΑ αποκωδικοποιούν τα δεδομένα για την υποπαραλλαγή αυτή, η οποία μεταδίδεται ταχύτατα μεν αλλά δεν αυξάνει τον κίνδυνο να βρεθεί κάποιος στο νοσοκομείο. Επιπλέον, αυτή η υποπαραλλαγή του κορονοϊού, δεν αυξάνει ούτε τον κίνδυνο θανάτου λόγω της COVID-19.

Ωστόσο τα ποσοστά μόλυνσης από την JN.1 του κορονοϊού παραμένουν υψηλά. Επομένως, όσοι έχουν συμπτώματα στο αναπνευστικό καλό θα είναι να υποθέσουν ότι πάσχουν από COVID-19, ακόμα και εάν τα τεστ βγαίνουν αρνητικά τις πρώτες ημέρες!

Τις επισημάνσεις αυτές κάνουν οι κυρίες Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, καθηγήτρια Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής και η βιολόγος Παναγιώτα Ζαχαράκη, από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, παραθέτοντας τα τελευταία δεδομένα για τη νέα υποπαραλλαγή. Τα δεδομένα δημοσιεύθηκαν στις 12 Ιανουαρίου 2024 στην ιατρική επιθεώρηση JAMA.

Πρώτα η ΒΑ.2.86…

Όταν το περασμένο καλοκαίρι αναδύθηκε η παραλλαγή BA.2.86,  φάνηκε ότι ήταν διαφορετική από την πρόγονό της, την BA.2. Σε σύγκριση με τη BA.2, η πρωτεΐνη ακίδας της BA.2.86 έφερε περισσότερες από 30 μεταλλάξεις. Επομένως ίσως θα μπορούσε να εξαπλωθεί πιο εύκολα.

Ωστόσο η BA.2.86 απέτυχε να κυριαρχήσει. Έως τις αρχές Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους, η BA.2.86 δεν ξεπέρασε το 3% μεταξύ των υπόλοιπων υποπαραλλαγών του κορονοϊού στις ΗΠΑ, σύμφωνα με εκτιμήσεις από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, των ΗΠΑ.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η BA.2.86 αντιπροσώπευε το 8,9% των διαθέσιμων αλληλουχιών του ιού έως τις αρχές Νοεμβρίου 2023, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Εκείνη την περίοδο την ταξινόμησε, μαζί με τις υποπαραλλαγές της, στις υποπαραλλαγές ενδιαφέροντος.

Σε άρθρο γνώμης (4 Ιανουαρίου 2024), υποστηρίχθηκε ότι η BA.2.86 ήταν μια υποπαραλλαγή τόσο διαφορετική από τις προηγούμενες του Omicron που ο ΠΟΥ θα έπρεπε να την είχε χαρακτηρίσει ως παραλλαγή ανησυχίας και να την ονομάσει με ένα διαφορετικό ελληνικό γράμμα.

…και μετά η JN.1

Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, ο ΠΟΥ ταξινόμησε ξεχωριστά την JN.1, λόγω της ταχέως αυξανόμενης εξάπλωσής της. Στις αρχές Ιανουαρίου 2024, το ποσοστό κυκλοφορίας της JN.1 μεταξύ των υποπαραλλαγών στις ΗΠΑ είχε εκτιναχθεί στο 61,6%. Δύο εβδομάδες νωρίτερα ήταν μόλις 38,8%, σύμφωνα με τα CDC.

Η πρωτεϊνική ακίδα της JN.1 φέρει μόλις μία επιπλέον μετάλλαξη από την ακίδα της BA.2.86. Αυτή η μετάλλαξη ονομάζεται L455S. Ενισχύει την ικανότητα του ιού να δεσμεύεται στον υποδοχέα του μετατρεπτικού ενζύμου-2 της αγγειοτενσίνης (ACE2). Ο υποδοχέας αυτός είναι η «είσοδος» του κορονοϊού στα κύτταρα.

Η JN.1 φαίνεται να είναι άκρως μεταδοτική, για αυτό οι δείκτες ιικού φορτίου από τον SARS-CoV-2 αυξήθηκαν. Σε έκθεσή τους στις 5 Ιανουαρίου 2024, τα CDC εκτίμησαν ότι σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι:

-Τα επίπεδα ιικής δραστηριότητας στα λύματα ήταν 27% υψηλότερα
-Το ποσοστό των θετικών τεστ στα COVID ήταν 17% υψηλότερο

Εν τούτοις, παρά τα φαινομενικά υψηλότερα επίπεδα μόλυνσης, οι δείκτες της COVID-19 που απαιτούν ιατρική και νοσοκομειακή φροντίδα ήταν χαμηλότεροι.

Ειδικότερα:

Οι επισκέψεις στα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών για την COVID-19 μειώθηκαν κατά 21%
Το ποσοστό των θανάτων που αποδόθηκαν στην COVID-19 ήταν 3,6% (839 θάνατοι) για την εβδομάδα που έληξε στις 30 Δεκεμβρίου 2023. Την αντίστοιχη εβδομάδα του 2022, όμως, ήταν 5,2% (3.658 θάνατοι).

Για παν ενδεχόμενο

Δεδομένων των υψηλών ποσοστών μόλυνσης από την JN.1, τα άτομα με συμπτώματα στο αναπνευστικό θα πρέπει να υποθέτουν ότι έχουν COVID-19, ακόμα και αν τα τεστ βγαίνουν αρνητικά τις πρώτες ημέρες. Παρόλα αυτά, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι προκαλείται σοβαρότερη ασθένεια.

Ωστόσο τα υψηλότερα ποσοστά της COVID-19 και οι άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού ώθησαν τα νοσοκομεία σε μερικές πολιτείες των ΗΠΑ να επαναφέρουν την υποχρεωτικότητα της μάσκας. Αυτό συνιστάται τουλάχιστον για το προσωπικό που αλληλεπιδρά άμεσα με τους ασθενείς.

Τι ισχύει για τα εμβόλια

Ευτυχώς τα επικαιροποιημένα εμβόλια για την COVID-19 δείχνουν να προστατεύουν από σοβαρές ασθένειες, παρότι επικρατεί η υποπαραλλαγή JN.1.

Τα συστατικά του εμβολίου καθορίζονται μερικούς μήνες νωρίτερα, για να δοθεί χρόνος για την παρασκευή και τη διανομή τους. Επομένως δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν ταιριάζουν απολύτως με τις τρέχουσες παραλλαγές του κορωνοϊού που κυκλοφορούν.

Τα υπάρχοντα επικαιροποιημένα εμβόλια στοχεύουν την παραλλαγή XBB.1.5 – μία άλλη υποπαραλλαγή της Omicron, η οποία τείνει να εκλείψει. Στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύει πια ελάχιστα κρούσματα.

Ευτυχώς, η εργαστηριακή έρευνα και τα ποσοστά νοσηλειών και θανάτων από COVID-19 υποδηλώνουν ότι το εμβόλιο XBB.1.5 εξακολουθεί να προστατεύει από τη σοβαρή νόσο παρότι επικρατεί η JN.1.

Η JN.1 φαίνεται να είναι μία από τις υποπαραλλαγές του κορωνοϊού που διαφεύγουν περισσότερο από κάθε άλλη της ανοσίας (ανοσοδιαφυγή). Ωστόσο κανείς δεν ζητά να αλλάξει η σύσταση των εμβολίων. Αντιθέτως, η τεχνική συμβουλευτική ομάδα του ΠΟΥ για τη σύνθεση εμβολίων COVID-19 συνέστησε τον Δεκέμβριο να διατηρηθεί ως έχει.

Το επικαιροποιημένο εμβόλιο που τώρα κυκλοφορεί παγκοσμίως για την COVID-19, μπορεί να μην αποτρέπει σταθερά λοιμώξεις που προκαλούνται από την JN.1 ή από άλλες υποπαραλλαγές της Omicron. Ωστόσο εξακολουθεί να μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα της νόσου σε όσους αρρωσταίνουν.

Ανεπαρκείς οι έως τώρα εμβολιασμοί

Τα εμβόλια, όμως, είναι αποτελεσματικά μόνο εάν οι άνθρωποι τα χρησιμοποιούν. Όπως φάνηκε με το δισθενές εμβόλιο που προηγήθηκε, η πρόσληψη της τελευταίας δόσης για τον COVID-19 ήταν χαμηλή.

Στις ΗΠΑ, όλα τα άτομα ηλικίας 6 μηνών και άνω ήταν κατάλληλα για το δισθενές εμβόλιο, το οποίο ήταν διαθέσιμο από τον Σεπτέμβριο του 2022. Εν τούτοις, το έκανε μόνο το 17% του πληθυσμού έως τις 10 Μαΐου 2023, σύμφωνα με τα CDC.

Τώρα, περίπου το 29% των ενηλίκων των ΗΠΑ έχουν κάνει το επικαιροποιημένοεμβόλιο για την COVID-19. Αντίστοιχα, το 47% έχουν λάβει το εμβόλιο της γρίπης, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου. Και στις ΗΠΑ, οι ασθενείς που νοσηλεύονται σήμερα είναι γενικά άτομα στις κατηγορίες υψηλού κινδύνου που δεν έχουν επωφεληθεί από το επικαιροποιημένο εμβόλιο.

Αναπόφευκτα, η JN.1 θα κορυφωθεί άμεσα (αν δεν το έχει ήδη κάνει), καθώς την αντικαθιστούν νεότερες, πιο «έξυπνες» παραλλαγές του κορωνοϊού.Καθώς τους επόμενους μήνες, πολλοί άνθρωποι θα μολυνθούν από την JN.1, το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη θα έχει εμβολιαστεί ή θα έχει μολυνθεί ή και τα δύο.

Καθώς αποκτούν ανοσία κατά της JN.1, ο κορωνοϊός θα εξελιχθεί για να την αποφεύγει. Ο ιός βρίσκεται υπό πίεση στο να συνεχίσει να μεταλλάσσεται, για να μπορεί να αποφύγει την ανοσία και να μολύνει καλύτερα τον άνθρωπο. Έτσι είναι πιθανό το φθινόπωρο του 2024 να χρειασθούμε ένα νέο, επικαιροποιημένο εμβόλιο για την COVID-19.

iatropedia