Μετάλλαξη Μποτσουάνα: Τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες - Πώς ονομάστηκε

Συναγερμός έχει σημάνει από τη νέα παραλλαγή του κορονοϊού, τη «μετάλλαξη Μποτσουάνα» όπως έγινε ευρέως γνωστή, που φοβίζει τους ειδικούς και ήδη οι ευρωπαϊκές χώρες κλείνουν τα σύνορά τους στις πτήσεις από τη νότια Αφρική. Εν μέσω της αυξανόμενης ανησυχίας ακόμα και για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) δήλωσε απόψε ότι είναι «πρόωρο» να προβλεφθεί μια προσαρμογή των εμβολίων στη «μετάλλαξη Μποτσουάνα».

Δημοσίευμα του Guardian επεξηγεί μέσω ερωταπαντήσεων, όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα για τη μετάλλαξη Μποτσουάνα, τον τρόπο που εξαπλώθηκε σε νοτιοαφρικανικές χώρες, και  τους λόγους της παγκόσμιας ανησυχίας.

Πώς ονομάζεται;

Η παραλλαγή αρχικά αναφερόταν ως B.1.1.529, αλλά την Παρασκευή χαρακτηρίστηκε ως παραλλαγή ανησυχίας (VOC) από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας λόγω των « » μεταλλάξεων της και επειδή «τα προκαταρκτικά στοιχεία υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο επαναμόλυνσης με αυτή την παραλλαγή». Το σύστημα του ΠΟΥ εκχωρεί σε τέτοιες παραλλαγές ένα ελληνικό γράμμα. Η νέα παραλλαγή ονομάστηκε Omicron.

Πότε εντοπίστηκε για πρώτη φορά η μετάλλαξη;

Η παραλλαγή εντοπίστηκε την Τρίτη και επισημάνθηκε ως ανησυχητική λόγω του μεγάλου αριθμού των μεταλλάξεών της, που ενδέχεται να μπορεί να ξεφύγει από τα εμβόλια.Επίσης, συνδέθηκε με την αύξηση των κρουσμάτων στην επαρχία Γκαουτένγκ της Νότιας Αφρικής, που περιλαμβάνει την Πρετόρια και το Γιοχάνεσμπουργκ, τις τελευταίες δύο εβδομάδες.

Οι συγκεκριμένοι δύο παράγοντες έβαλαν τη μετάλλαξη Μποτσουάνα στο μικροσκόπιο της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, με τον επικεφαλής ιατρικό σύμβουλο της βρετανικής Υπηρεσίας Υγείας και Ασφάλειας να αναφέρει την Παρασκευή την παραλλαγή ως την «πιο ανησυχητική που έχουμε δει».

Από πού προήλθε η νέα παραλλαγή;

Αν και αρχικά συνδέθηκε με την επαρχία Γκαουτένγκ, η παραλλαγή δεν προήλθε κατ’ ανάγκη από εκεί. Το παλαιότερο δείγμα που εμφάνισε την παραλλαγή εντοπίστηκε στην Μποτσουάνα στις 11 Νοεμβρίου.

Οι επιστήμονες λένε ότι ο ασυνήθιστος αριθμός μεταλλάξεων υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να εμφανίστηκε έπειτα από χρόνια λοίμωξη ανοσοκατεσταλμένου ατόμου, όπως ένας ασθενής με HIV/Aids, που δεν λαμβάνει θεραπεία.

Γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες για την παραλλαγή;

Η παραλλαγή συγκεντρώνει πάνω από 30 μεταλλάξεις στην πρωτεϊνική ακίδα – το «κλειδί» που χρησιμοποιεί ο ιός για να ξεκλειδώσει τα κύτταρα του σώματός μας -αριθμός υπερδιπλάσιος με εκείνον που παρουσιάζει η μετάλλαξη Delta, η οποία έχει κυριαρχήσει πλέον σε όλο τον κόσμο.

Η εξέλιξη δημιουργεί ανησυχίες ότι τα αντισώματα από προηγούμενες λοιμώξεις ή εμβολιασμό ενδέχεται να μην ταιριάζουν πλέον καλά στην αντιμετώπιση της λοίμωξης. Με βάση τις γνώσεις για τη λίστα των μεταλλάξεων, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο ιός θα είναι πιο πιθανό να μολύνει ή να επαναμολύνει ανθρώπους που έχουν ανοσία σε προηγούμενες παραλλαγές.

Είναι πιο μεταδοτική η νέα παραλλαγή;

Οι ειδικοί δεν μπορούν να δηλώσουν με βεβαιότητα κατά πόσο η μετάλλαξη Μποτσουάνα αυτή μπορεί να είναι πιο μεταδοτική. Ωστόσο, η εικόνα είναι ανησυχητική. Στη Νότια Αφρική παρουσιάστηκε ραγδαία αύξηση κρουσμάτων από 273 στις 16 Νοεμβρίου σε περισσότερα από 1.200 στις αρχές αυτής της εβδομάδας.

Πάνω από το 80% των νέων κρουσμάτων εντοπίζεται στην επαρχία Γκαουτένγκ, όπου μια πρώτη ανάλυση των αποτελεσμάτων δείχνει ότι η παραλλαγή έχει γίνει γρήγορα το κυρίαρχο στέλεχος.

Ο δείκτης R, που δείχνει πόσο γρήγορα αναπτύσσεται μια επιδημία, εκτιμάται ότι διαμορφώνεται στο 1,47 για τη Νότια Αφρική, αλλά αυξάνεται στο 1,93 στην Γκαουτένγκ. Ωστόσο, σύμφωνα με το δημοσίευμα, είναι πιθανό τα στοιχεία αυτά να προκύπτουν από στατιστικό λάθος.

Θα είναι αποτελεσματικά τα υπάρχοντα εμβόλια;

Οι επιστήμονες ανησυχούν για τον μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η νέα παραλλαγή ενδεχομένως να μπορεί να παρακάμπτει την υπάρχουσα ανοσολογική προστασία. Οι όποιες προβλέψεις είναι προς το παρόν σε θεωρητικό επίπεδο και οι επιστήμονες σπεύδουν να κάνουν κλινικές έρευνες προκειμένου να εξακριβώσουν πόσο αποτελεσματικά είναι τα αντισώματα έναντι της νέας παραλλαγής. Τα δεδομένα από την κοινότητα, σχετικά με τα ποσοστά επαναμόλυνσης θα δώσουν επίσης μια σαφέστερη ένδειξη για την έκταση οποιασδήποτε αλλαγής στην ανοσία.

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η παραλλαγή θα αναγνωρίζεται από τα υπάρχοντα αντισώματα, ενδεχομένως όμως τα υπάρχοντα εμβόλια να παρέχουν μικρότερη προστασία. Αυτός είναι και ο λόγος που γίνεται ακόμη πιο επιτακτική η ανάγκη αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού και χορήγησης της τρίτης δόσης σε ηλικιωμένους και ομάδες αυξημένου κινδύνου.

Μπορεί η παραλλαγή να προκαλέσει πιο σοβαρή νόσηση;

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν στοιχεία για το κατά πόσο η μετάλλαξη Μποτσουάνα οδηγεί σε πιο βαριά συμπτώματα, κάτι που παρακολουθούν οι επιστήμονες στη Νότια Αφρική προσεκτικά.

Με δεδομένη τη χρονική υστέρηση μεταξύ των λοιμώξεων και της βαριάς ασθένειας, θα χρειαστούν αρκετές εβδομάδες προτού υπάρξουν σαφή στοιχεία.

Μπορούν να τροποποιηθούν τα εμβόλια για να την αντιμετωπίσουν;

Ερευνητές εργάζονται ήδη για την τροποποίηση των εμβολίων, προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν την παραλλαγμένη ακίδα πρωτεΐνης.

Αντίστοιχες κινήσεις έγιναν και με τις μεταλλάξεις B και Delta, αν και αποδείχθηκε ότι τα υπάρχοντα εμβόλια ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικά. Παρόλα αυτά, οι ερευνητικές ομάδες ήταν ήδη έτοιμες να δημιουργήσουν νέες φόρμουλες εμβολίων και βρίσκονται σε επικοινωνία με τις ρυθμιστικές αρχές ποιες πρόσθετες δοκιμές θα απαιτούνταν. Ωστόσο, ενδεχομένως να χρειαστούν ακόμη και έξι μήνες προτού τα ενημερωμένα εμβόλια να είναι ευρέως διαθέσιμα.

Πόσο πιθανό είναι να εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο;

Η πλειοψηφία των νέων κρουσμάτων της παραλλαγής της Μποτσουάνας καταγράφεται στη Νότια Αφρική, λιγότερα στη Μποτσουάνα και το Χονγκ Κονγκ. Ένα ακόμη κρούσμα εντοπίστηκε χθες στο Ισραήλ, ενώ το μεσημέρι της Παρασκευής ανακοινώθηκε και το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα στο Βέλγιο.

Καθώς όμως η παραλλαγή φαίνεται να έχει υψηλή διάδοση στην κοινότητα της Νότιας Αφρικής, δεν δείχνει απίθανο να έχει εξαπλωθεί χωρίς να είναι ακόμη ανιχνεύσιμη και σε άλλες χώρες.

Η προηγούμενη εμπειρία δείχνει ότι οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις επιβραδύνουν κάπως τη διάδοση, όμως, τα μέτρα αυτά είναι απίθανο να σταματήσουν εντελώς την εξάπλωση μιας νέας παραλλαγής.