Εμβόλιο ή αναστολή και με τον νόμο: Με δικαστική βούλα εκτός εργασίας οι ανεμβολίαστοι

Ο έμμεσος υποχρεωτικός εμβολιασμός που επιβάλλει η Πολιτεία ως μέτρο πρόληψης της πανδημίας του κορωνοϊού δεν παραβιάζει τα ατομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα των πολιτών και είναι συνταγματικά ανεκτός, καθώς η προστασία της υγείας δεν αποτελεί μόνο ατομικό αλλά και κοινωνικό δικαίωμα. Σε ό,τι αφορά τώρα υπαλλήλους είτε του δημόσιου είτε του ιδιωτικού τομέα οι οποίοι αρνούνται να εμβολιαστούν, οι εργοδότες τους έχουν τη δυνατότητα, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, να τους θέσουν σε καθεστώς αναστολής εργασίας χωρίς να τους αποδίδουν τον μισθό τους. Αντίθετα, τυχόν φυσικός εξαναγκασμός ενός πολίτη να εμβολιαστεί, κάτι το οποίο στην Ευρωπαϊκή Ενωση τουλάχιστον δεν νοείται, είναι βέβαιο ότι θα προσκρούσει σε νομικό τοίχο.

Αυτό είναι το «διά ταύτα» της ερμηνείας που επιχειρείται επί της πλούσιας νομολογίας που έχει διαμορφώσει μέχρι στιγμής για το ζήτημα του υποχρεωτικού εμβολιασμού τόσο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) με έδρα το Στρασβούργο όσο και το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Η νομολογία αυτή, σε συνδυασμό με την ισχύουσα ελληνική νομοθεσία και τα σχετικά πορίσματα του Εργαστηρίου Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), καταδεικνύει και τα νομικά μονοπάτια πάνω στα οποία θα βαδίσουν οι Ελληνες δικαστές, οι οποίοι ήδη καλούνται να κρίνουν προσφυγές κατά βάση εργαζομένων σε δομές υγείας που τίθενται σε καθεστώς αναστολής εργασίας επειδή δεν εμβολιάζονται.

Τις αποφάσεις που απαρτίζουν το νομολογιακό οπλοστάσιο για ζητήματα που αφορούν τον υποχρεωτικό εμβολιασμό, τα μέτρα πρόληψης της πανδημίας, αλλά και την ερμηνεία αυτών αποτυπώνει ο ποινικολόγος Βασίλης Χειρδάρης στο πλαίσιο επιστημονικής εισήγησής του προς την Επιτροπή Συνταγματικών Δικαιωμάτων και Ατομικών Ελευθεριών που έχει συστήσει ο Δικηγορικός Σύλλογος της Αθήνας (ΔΣΑ). Η εν λόγω επιτροπή εξετάζει τα νομικά ζητήματα που ανακύπτουν αναφορικά με το θέμα του υποχρεωτικού εμβολιασμού και η εισήγηση του κ. Χειρδάρη, την οποία παρουσιάζει το «protothema.gr», καταγράφει τα νομολογιακά δεδομένα όπως αυτά είχαν διαμορφωθεί σε ευρωπαϊκό και εθνικό δικαστικό επίπεδο μέχρι και τις 24 Ιουλίου και τα οποία αναμένεται να αποτελέσουν οδηγό για τους Ελληνες δικαστές, τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους, αλλά και τους δικαστές των κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η απόφαση του Πρωτοδικείου Βόλου

Ηδη μάλιστα στη χώρα μας εκδόθηκε προσωρινή, δικαστική απόφαση κατά ανεμβολίαστων εργαζομένων σε Κοινωφελή Επιχείρηση Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης του Δήμου Βόλου, η οποία είναι δομή στήριξης ευπαθών ατόμων και ηλικιωμένων. Οι εργαζόμενοι ζητούσαν με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων που κατέθεσαν να εκδοθεί προσωρινή διαταγή ώστε να συνεχίσει η επιχείρηση προσωρινά να αποδέχεται τις υπηρεσίες τους παρά τον μη εμβολιασμό τους. Ωστόσο, το Μονομελές Πρωτοδικείου Βόλου απέρριψε την αίτησή τους, επισφραγίζοντας έτσι την απόφαση των εργοδοτών για απομάκρυνσή τους από την εργασία. Μάλιστα, το δικαστήριο αναφέρει πως κατά τον χρόνο αναστολής καθηκόντων, ο οποίος δεν λογίζεται ως χρόνος πραγματικής δημόσιας υπηρεσίας, οι εν λόγω εργαζόμενοι δεν θα λαμβάνουν τις αποδοχές τους. Σε περίπτωση που οι εργαζόμενοι εμβολιαστούν και μετά τη συμπλήρωση 14 ημερών από την ολοκλήρωση του εμβολιασμού τους, η επιχείρηση θα πρέπει να άρει την αναστολή.

«Ενα σύστημα υποχρεωτικού εμβολιασμού δεν παραβιάζει κατ’ αρχήν το Σύνταγμα, ούτε και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) ή άλλη διεθνή σύμβαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων», αναφέρει ο κ. Χειρδάρης στην εισήγησή του, επικαλούμενος πλειάδα αποφάσεων του δικαστηρίου του Στρασβούργου, αλλά και την απόφαση του ΣτΕ (2387/2020) για το θέμα του εμβολιασμού βρεφών και νηπίων ως προϋπόθεση για την εγγραφή των παιδιών στο σχολείο.

H απόφαση του ΣτΕ

Με την απόφαση αυτή του ΣτΕ κρίθηκε ότι «η θέσπιση του επίμαχου μέτρου δεν παραβιάζει την αρχή της ισότητας, δεδομένου ότι σε εμβολιασμό υπόκεινται όλα ανεξαιρέτως τα νήπια και παιδιά, πλην εκείνων που τελούν ατομικώς σε ειδικές διαφορετικές συνθήκες, δεν επιτρέπεται δηλαδή για λόγους υγείας να εμβολιαστούν». Αντιθέτως, σύμφωνα με την ίδια απόφαση του ΣτΕ, «θα ήταν αντίθετη στην αρχή της ισότητας η αξίωση προσώπου να μην εμβολιαστεί επικαλούμενο ότι δεν διατρέχει ατομικό κίνδυνο, εφόσον διαβιώνει σε ασφαλές περιβάλλον οφειλόμενο στο γεγονός ότι τα άλλα πρόσωπα του περιβάλλοντός του έχουν εμβολιαστεί».

Εξάλλου, στα τέλη του περασμένου Ιουλίου το Τμήμα Αναστολών της Ολομέλειας του ΣτΕ απέρριψε αίτηση υπηρετούντων στην ΕΜΑΚ οι οποίοι ζητούσαν να «παγώσει» η απόφαση του Αρχηγείου του Πυροσβεστικού Σώματος για υποχρεωτικό εμβολιασμό τους. Οι ανώτατοι δικαστές έκριναν ότι επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι συνίστανται, μεταξύ άλλων, στην ανάγκη διασφάλισης της αδιάλειπτης και ακώλυτης λειτουργίας των Ειδικών Μονάδων του Πυροσβεστικού Σώματος που είναι επιφορτισμένες με την αντιμετώπιση καταστροφών, επιβάλλουν τον εμβολιασμό τους. Ωστόσο, η συγκεκριμένη απόφαση είναι προσωρινή, καθώς το όλο θέμα θα κριθεί οριστικά από την Ολομέλεια του ΣτΕ στις 8 Οκτωβρίου, οπότε και έχει προσδιοριστεί να εκδικαστεί η αίτηση ακύρωσης που επίσης έχουν καταθέσει οι προσφεύγοντες.

ΕΔΔΑ: Υπερτερεί η προστασία της δημόσιας υγείας

Για το λεπτό νομικό ζήτημα της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού, όπως ορίζεται και εφαρμόζεται ήδη από τις κρατικές αρχές, έχει αποφανθεί με δεκάδες αποφάσεις του το ΕΔΔΑ. Το δικαστήριο του Στρασβούργου ερμηνεύει το όλο ζήτημα ξεκινώντας από την εξής νομική αφετηρία που έχει διαμορφώσει μέσα από άλλες παλαιότερες αποφάσεις του. Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός, ως ακούσια ιατρική πράξη, συνιστά παρέμβαση στο δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής. Από το σημείο αυτό και μετά, όμως, οι δικαστές του ΕΔΔΑ εξετάζουν εάν το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, το οποίο ακολουθούν στο σύνολό τους οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, συνιστά ή όχι παραβίαση του παραπάνω δικαιώματος των πολιτών.
Διερευνούν επίσης εάν ο σκοπός της νομοθεσίας και των μέτρων που λαμβάνουν τα κράτη σε θέματα δημόσιας υγείας αντιστοιχούν πράγματι σε μία επιτακτική κοινωνική ανάγκη, όπως η προστασία της δημόσιας υγείας. Υπό εξέταση τίθεται και το ερώτημα για το εάν τα κράτη με τις αποφάσεις τους για υποχρεωτικό εμβολιασμό εφαρμόζουν ή όχι την αρχή της αναλογικότητας και αν έχουν εξασφαλίσει τα ένδικα μέσα για να υπερασπίσει τα δικαιώματά του ο πολίτης που θεωρεί ότι θίγεται από την εφαρμογή του μέτρου.

Ετσι, όπως αναφέρει ο κ. Χειρδάρης, «το ζήτημα της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού τίθεται σε μία διαφορετική βάση – και συγκεκριμένα στη βάση των συνεπειών μίας ενδεχόμενης άρνησης εμβολιασμού». Εν ολίγοις, το δικαστήριο του Στρασβούργου, αλλά και τα δικαστήρια της κάθε χώρας, καλούνται να σταθμίσουν ποιο είναι τελικά το αγαθό που υπερισχύει: η προστασία της δημόσιας υγείας ή το δικαίωμα ενός πολίτη να μην εμβολιαστεί θεωρώντας ο ίδιος ότι θίγεται από την εφαρμογή του μέτρου. Εξετάζοντας όλα τα παραπάνω ερωτήματα, το ΕΔΔΑ έχει ήδη χαράξει τη νομολογία του από το 2003 για τέτοιου είδους ζητήματα.

Σύμφωνα με απόφαση που εξέδωσε έπειτα από προσφυγή Ουκρανού πολίτη κατά της χώρας του (Solomakhin κατά Ουκρανίας, αρ. προσφ. 24429/03), το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή δεν παραβιάζεται από τον υποχρεωτικό εμβολιασμό όταν το μέτρο αυτό βασίζεται στην ανάγκη προστασίας της δημόσιας υγείας, έχει ληφθεί για την καταπολέμηση πανδημίας και παράλληλα έχει διασφαλιστεί, μέσω επιστημονικών ερευνών, ότι δεν θα βλάψει όσους εμβολιάζονται.

patratora