Ένα από τα θέματα που εγείρει συχνά-πυκνά η Τουρκία μετά τα Ίμια (1996), είναι οι λεγόμενες "γκρίζες ζώνες" που θεωρεί ότι υπάρχουν στο Αιγαίο και τα νησιά των οποίων την κυριαρχία χαρακτηρίζει αμφισβητούμενη.
Πρόκειται για απόψεις χωρίς κανένα απολύτως νομικό ή άλλο έρεισμα. Μάλιστα, ούτε οι ίδιοι οι Τούρκοι δεν συμφωνούν μεταξύ τους πόσα και ποια είναι τέλος πάντων αυτά τα νησιά. Στο σημερινό μας άρθρο θα ασχοληθούμε βασικά με αυτό το θέμα.
Θα αναφερθούμε ακόμα σε κάποιες δηλώσεις Ελλήνων επισήμων για τα ελληνοτουρκικά και το πόσο επιζήμιες είναι αυτές.
Ποια νησιά του Αιγαίου (θέλουν να) "γκριζάρουν" οι Τούρκοι - Γιατί είναι απαράδεκτες και αβάσιμες οι απόψεις τους.
Η πιο πρόσφατη τοποθέτηση της τουρκικής πλευράς για το θέμα αυτό, έγινε στις 16 Ιανουαρίου 2020, από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος, μεταξύ άλλων, είπε και τα εξής:
"Στο Αιγαίο υπάρχουν νησιά που δεν έχει καθοριστεί η κυριαρχία τους. Ούτε στη Συνθήκη της Λωζάνης, ούτε στη Συνθήκη Ειρήνης του 1948 δεν έχει καθοριστεί σε ποιον ανήκουν τα νησιά" (Εφ. "Τα Νέα", 17/01/2020).
Τα νησιά στα οποία αναφέρεται ο κύριος Τσαβούσογλου είναι τα εξής: Καλόγεροι, Αρκιοί, Κίναρος, Λέβιθα, Σύρνα, Γαϊδουρονήσι, Γαύδος, Οινούσσες, Παναγιά, Φούρνοι, Θύμαινα, Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι, Καλόλιμνος, Πλάτη, Γυαλί, Διονυσάδες και Κουφονήσι.
Βέβαια το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, απάντησαν αυστηρά, αλλά σε διπλωματικά πλαίσια, στον Μεχμέτ Τσαβούσογλου. Θα "απαντήσουμε" και εμείς μέσα από το protothema.gr εκτενέστερα, για να ενημερώσουμε με τους αναγνώστες μας, που δεν είναι υποχρεωμένοι να γνωρίζουν ποια Συνθήκη και ποιο άρθρο της καθορίζει την κυριαρχία κάθε νησιού. Ξεκινάμε από ένα ατόπημα, μια σοβαρή γκάφα του κύριου Τσαβούσογλου, που δεν εντόπισαν, δυστυχώς οι αρμόδιοι των υπουργείων της χώρας μας.
Αναφέρεται στη Συνθήκη Ειρήνης του 1948. Ποια είναι αυτή η Συνθήκη και ποιοι την υπέγραψαν; Και αν υπάρχει, ποια είναι η σχέση της με τα ελληνοτουρκικά;
Τη Συνθήκη αυτή, υπέγραψαν με την Ιταλία οι εξής χώρες Η.Π.Α., Ε.Σ.Σ.Δ, Κίνα, Μ. Βρετανία, Γαλλία, Καναδάς, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Πολωνία, Ουκρανία, Τσεχοσλοβακία, Νότια Αφρική, Γιουγκοσλαβία και, φυσικά, η Ελλάδα.
Η Τουρκία δεν υπέγραψε ούτε αυτή, ούτε καμία άλλη και δεν έχει κανένα λόγο να αναφέρεται σε όσα αυτές καθορίζουν.
Ας δούμε όμως τι προβλέπει και η Συνθήκη της Λωζάνης (1923). Στο άρθρο 12 της Συνθήκης, αναφέρεται μεταξύ άλλων, ρητά ότι: "Εκτός αντιθέτων διατάξεων της παρούσης Συνθήκης, αι νήσοι αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλιών της ασιατικής ακτής, παραμένουσιν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν".
Πουθενά βέβαια δεν διευκρινίζεται στη Συνθήκη της Λωζάνης (ούτε στο γαλλικό, ούτε στο αγγλικό κείμενο), αν πρόκειται για (αγγλικά) μίλια (1 αγγλικό μίλι=1.604,344 μέτρα) ή για (διεθνή) ναυτικά μίλια (1 ναυτικό μίλι=1.852 μέτρα). Μήπως αυτή η απλοϊκή μας σκέψη, θα μπορούσε να γίνει επιχείρημα της ελληνικής πλευράς;
Γιατί τα 3 αγγλικά μίλια ισούνται με 4.828,032 μ. ενώ τα 3 ναυτικά μίλια, είναι ίσα με 5.556 μ. Πόσα μέτρα λοιπόν από τις μικρασιατικές ακτές πρέπει να απέχουν τα νησιά που παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τη Συνθήκη της Λωζάνης; Για την ιστορία, υπήρχε και βυζαντινό μίλι με 1.800 βήματα.
Ας δούμε όμως με λεπτομέρειες, τι ισχύει για τα νησιά που η Τουρκία τα χαρακτηρίζει αμφισβητούμενα. Αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τα νησιά που ανήκουν στα Δωδεκάνησα και όσα δεν ανήκουν σ’ αυτά.
Στα Δωδεκάνησα, ανήκουν τα νησιά: Αρκιοί, Κίναρος, Λέβιθα, Σύρνα, Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι, Καλόλιμνος, Πλάτη και Γυαλί. Με το όνομα Πλάτη, υπάρχουν δύο νησίδες στα Δωδεκάνησα: μία στη ΝΔ αυτή της Κάσου και μία κοντά στη ΒΔ ακτή της Σύμης. Σε όποια από τις δύο κι αν αναφέρονται οι Τούρκοι, το καθεστώς κυριαρχίας είναι το ίδιο, οπότε δεν θα κάνουμε περαιτέρω αναζήτηση για το ποια Πλάτη είναι αμφισβητούμενη, σύμφωνα με τους γείτονες.
Σύμφωνα με το άρθρο 16 της Συνθήκης της Λωζάνης: "Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι απαριθμουμένων νήσων, τουτέστι της Αστυπάλαιας, Ρόδου, Χάλκης, Καρπάθου, Κάσου, Τήλου, Νισύρου, Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψών, Σύμης και Κω, των κατεχομένων νυν υπό της Ιταλίας και των νησίδων των εξ αυτών εξαρτωμένων, ως και της νήσου Καστελλορίζου". Στα Δωδεκάνησα, υπάρχουν 1.139 "νησαία εδάφη", σύμφωνα με το «Νησιολόγιο» του Γεώργιου Γιαγκάκη".
Όπως γράφει ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Σβολόπουλος:
"Σε εφαρμογή της διάταξης αυτής (ενν. του άρθρου 15 της Συνθήκης της Λωζάνης), εντάχθηκαν ονομαστικά στη σφαίρα του εσωτερικού ιταλικού δικαίου οι νησίδες".
Παραθέτουμε τον πλήρη κατάλογο των νησίδων αυτών.
Ανάμεσά τους βρίσκονται όπως βλέπετε, η Κίναρος (Chinaro), η Λέβιθα (Levita), το Αγαθονήσι (Gaidaro, όπως ήταν η ιταλική του ονομασία), Φαρμακονήσι (Farmaco), Σύρνα (Sirina), Αρκοί (Archi), Γυαλί (Yali) κι η Καλόλιμνος (Calolimno).
Το καθεστώς αυτό, επιβεβαιώθηκε από τη διμερή ιταλοτουρκική σύμβαση της 4ης Ιανουαρίου 1932 καθώς και το πρωτόκολλο της 28ης Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.
Με την πρώτη συμφωνία καθοριζόταν "η κυριότητα των νήσων, νησίδων και βράχων που βρίσκονται μεταξύ της νήσου Καστελλορίζου και των ακτών της Ανατολίας, καθώς και επί της νήσου Καρά-Αντά (Αρκόνησος, οποία παραχωρήθηκε στην Τουρκία)", ενώ με τη δεύτερη καθορίζεται το υπόλοιπο τμήμα "των θαλασσίων ιταλοτουρκικών συνόρων". Η Άγκυρα αρνείται να αναγνωρίσει την ισχύ του Πρωτοκόλλου της 28ης Δεκεμβρίου 1932, ως μη επικυρωμένο από την τουρκική Εθνοσυνέλευση και μη κατατεθειμένου στη Γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών. Όμως αυτό σύμφωνα με τον Κ. Σβολόπουλο, "δεν αίρει το γεγονός ότι τόσο με τη συνομολόγηση του Πρωτοκόλλου από επίσημους αντιπροσώπους των δύο κρατών, όσο και στη συνέχεια, μέσω της αλληλογραφίας μεταξύ των δύο υπουργών Εξωτερικών, το συγκεκριμένο καθεστώς της ιταλικής κυριαρχίας, όχι μόνο δεν αμφισβητήθηκε, αλλά και έγινε ρητά αποδεκτό από την τουρκική πλευρά".
 |
| Κίναρος |
Σύμφωνα με το άρθρο 14 της Συνθήκης Ειρήνης, της 10ης Φεβρουαρίου 1947, η προσάρτηση στην Ελλάδα των Δωδεκανήσων (14 που αναφέρονται ονομαστικά και των παρακείμενων νησίδων ονομαστικά καταχωρημένων) είχε συνδυαστεί με την πρόβλεψη του καθορισμού της διαδικασίας για τη μεταβίβασή τους στην Ελλάδα, με βάση προκαταρκτική συμφωνία της χώρας μας με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η μεταβίβαση έγινε στις 31 Μαρτίου 1947, οπότε ο Βρετανός διοικητής, Ταξίαρχος A.S. Parker και ο διάδοχός του, Αντιναύαρχος Περικλής Ιωαννίδης, υπέγραψαν το πρακτικό στις ελληνικές αρχές της διοίκησης των "στρατιωτικώς κατεχομένων εδαφών της Δωδεκανήσου".
Η Ελλάδα, διαδεχόμενη την Ιταλία στην κυριαρχία της Δωδεκανήσου, κληρονόμησε ό,τι αυτή έλεγχε προηγουμένως.
Με νεότερη διαταγή του Αντιναύαρχου Ιωαννίδη, στις 11/6/1947, διαιρέθηκε η περιοχή των Δωδεκανήσων σε 4 επαρχίες: Ρόδου, Καλύμνου, Καρπάθου και Κω και καταγράφηκαν μία προς μία οι νησίδες που υπάγονταν σε κάθε περιφέρεια ως "παρακείμενες" στα 14 μεγάλα νησιά. Πρόκειται για 14 "νησίδες" και 132 "νησίδια", τα οποία παραθέτουμε αναλυτικά. Ανάμεσά τους, όλα τα νησιά των Δωδεκανήσων που η Τουρκία θεωρεί αμφισβητούμενα και αναφέραμε και παραπάνω και οι νησίδες Πλάτη (Σύμης) και Πλάτη (Κάσου). Συνεπώς, οι τουρκικές αξιώσεις για οποιοδήποτε από τα Δωδεκάνησα, είναι παντελώς αβάσιμες.
Τα υπόλοιπα νησιά που αμφισβητεί η Τουρκία
Η Τουρκία, αμφισβητεί επίσης τις Οινούσσες και την Παναγιά, τους Φούρνους, τη Θύμαινα, τους Καλόγερους, τη Γαύδο, το Γαϊδουρονήσι, τις Διονυσάδες και το Κουφονήσι.
Ας δούμε λεπτομέρειες γι’ αυτά τα νησιά:
Οι Τούρκοι εποφθαλμιούν το ομώνυμο και μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος τις Οινούσσες και το δεύτερο σε μέγεθος Παναγιά (ή Νησί της Παναγιάς), γνωστό παλαιότερα και ως Πασάς. Με ποιο σκεπτικό, αφού ούτε η απόσταση των Οινουσσών (8 χλμ. από τα μικρασιατικά παράλια), ούτε της Παναγιάς (βρίσκεται 280 μ. ανατολικά των Οινουσσών); Στις Οινούσσες, βρίσκονται επίσης η νησίδα Ποντικός, ο Βάτος, το Βατάκι ή Πρόβατο, το Γαβάθι ή Γαϊδουρόνησο, ο Άγιος Παντελεήμων ή Μαντράκι, ο Χάλικας ή Πατερόνησο, τα Πρασονήσια ή Κυονήσια ή Κύο και οι βράχοι Μεσανό, Μονόπετρο, Μπελαλή ή Παπαποντικού, Ποντικάκι και Κοτρώνι.
Η συστάδα των Φούρνων, βρίσκεται ανάμεσα στη Σάμο και την Ικαρία. Το κεντρικό νησί της συστάδας, είναι οι Φούρνοι "αι Κορασσίαι νήσοι" του Στράβωνα και "αι Κορσεαί" (Corsae) του Πλίνιου. Ο φιλόσοφος Πορφύριος αναφέρεται "εις τας Κορσεάς νήσους" (1ος μ.Χ. αι.), ενώ στο νησί υπήρχε η Ακρόπολη των Κορσεών, με την επιγραφή Λεωκράτης Κορσειητών ανήγειρε. Στους Φούρνους, που πιθανότατα πήραν το όνομά τους από το χωριό Φούρνοι της Σάμου, υπάρχουν πολλά αρχαία και βυζαντινά μνημεία. Ο Οθωμανός εξερευνητής και χαρτογράφος Πίτι Ρέις, βρήκε τα νησιά ακατοίκητα τον 16ο αιώνα και γράφει:
"Αυτά τα νησιά ήταν τα παλιά χρόνια τόπος διαμονής των μοναχών, τώρα είναι ακατοίκητα μέρη... Το νησί που εμείς ονομάζουμε Hursyd, το ονομάζουν οι άπιστοι Qursije (Κορσιαί)".
Δυτικά από τους Φούρνους, σε απόσταση 1.300, βρίσκεται η Θύμαινα, το όνομα της οποίας προέρχεται από το φυτό θύμος (θυμάρι). Λέγεται επίσης Φέμινα ή Φύμαινα και Οφιδούσα, επειδή στο νησί ζουν δηλητηριώδη φίδια. Άλλα νησιά του συμπλέγματος, είναι ο Άγιος Μηνάς, το Πρασονησάκι ή Αγριδιό, το Διαπόρι, το Αλατζονήσι κ.ά. Προκαλεί και πάλι εντύπωση γιατί οι Τούρκοι εστιάζουν μόνο σε δύο νησιά και μάλιστα οι αμφισβητήσεις τους είναι πολύ πρόσφατες. Οι Φούρνοι, συνδέονταν πάντα με τη Σάμο και την Ικαρία, που ελευθερώθηκαν από τον ελληνικό στόλο στις 2 Μαρτίου 1913 και στις 4 Νοεμβρίου 1912 αντίστοιχα.
Μάλιστα, οι Ικαριώτες, είχαν διώξει τους Τούρκους απ’ το νησί, στις 17 Ιουλίου 1912 μετά από επαναστατικό κίνημα.
 |
| Γαϊδουρονήσι |
Τα νησιά κοντά στην Κρήτη
Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι Τούρκοι ανέφεραν ότι η κυριαρχία της Γαύδου είναι αμφισβητούμενη, στη χώρα μας προκλήθηκε έκπληξη ίσως και θυμηδία. Όπως μας έχει αποκαλύψει έγκριτος συνομιλητής μας, ακόμα και οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, το οποίο συνήθως παριστάνει τον Πόντιο Πιλάτο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, εμφανίζονταν έκπληκτοι, δεν πίστευαν στα μάτια τους με όσα έβλεπαν στους χάρτες και δεν μπορούσαν να δώσουν κανένα δίκιο στη γείτονα χώρα. Πιθανότατα, η Τουρκία είχε από τότε βλέψεις για τους υδρογονάνθρακες νότια της Κρήτης.
Έτσι εξηγείται και το «γκριζάρισμα» τριών ακόμα νησιών κοντά στη Μεγαλόνησο.
Το Γαϊδουρονήσι βρίσκεται 9 μίλια νότια της Ιεράπετρας. Στην αρχαιότητα, ονομαζόταν Χρύσσα και σήμερα Χρυσώ και Χρυσή. Σε χάρτες των 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, αναφέρεται ως
Καρδερονήσι. Έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος γιατί διασώζονται εκτεταμένα λείψανα της Μινωικής εποχής. Το 1991 έγιναν δελεαστικές προτάσεις από ξένη εταιρεία για την αγορά του…
Και στο Κουφονήσι… ατύχησαν οι Τούρκοι. 3 περίπου μίλια ΝΑ της Κρήτης βρίσκεται η υποσυστάδα Κουφονήσια ή Χριστιανές (Κουφονήσι, Μακρουλό, Στρογγυλό, Τράχηλος, Μάρμαρο). Γιατί πάλι «απομόνωσαν» ένα νησί; Το Κουφονήσι είναι το μεγαλύτερο νησί της υποσυστάδας. Πρόκειται για την Ονησία (Onesia) του Πλίνιου. Στο νησί υπάρχουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα ενώ τον 12ο αιώνα ήταν κέντρο παραγωγής πορφύρας.
Τέλος, οι Διονυσάδες ή Γιανυσάδες βρίσκονται 7,5 χλμ. βόρεια από τον Κόλπο της Σητείας. Το όνομα τους σχετίζεται με τον Διόνυσο. Πρόκειται για τα νησιά Δραγονέρα ή Δραγονάδα, Γιανυσάδα, Παξιμάδα και Παξιμαδάκι ή Πρασονήσι.
 |
| Διονυσάδες |
Γενικότερα, κατά την άποψή μας, απαιτείται άμεση εγκατάσταση κατοίκων σε νησιά που η Τουρκία αμφισβητεί (και όχι μόνο). Πολύ σωστά, στη Ρω, στην Παναγιά των Οινουσσών και στην Καλόλιμνο, υπάρχουν πλέον επανδρωμένα στρατιωτικά φυλάκια. Μακάρι η κυρά Ειρήνη, η «κυρά της Κινάρου» να ζήσει 1.000 χρόνια. Δεν θα πρέπει όμως το κράτος να φροντίσει για την εγκατάσταση και άλλων κατοίκων τόσο στην Κίναρο, όσο και στα άλλα «ερημονήσια» του Αιγαίου; Από την «κυρά της Ρω», στην «κυρά της Κινάρου». Και μετά τι; Στην «κυρά των Φλεβών του Σαρωνικού»; Όσο για τους επίσημους, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί σε όσα λένε. Η περιβόητη δήλωση του Κ. Ζουράρι τον Δεκέμβριο του 2016, ότι δεν πειράζει αν χάσουμε και μερικά νησιά, όπως είπε στα «Νέα» (18/1/2020), ο πρόεδρος του Συλλόγου Παράκτιας Αλιείας Καλύμνου «Παναγία Υπαπαντή» Μανώλης Κουλλάς αποθράσυνε τους Τούρκους οι οποίοι από την επόμενη κιόλας μέρα, έγιναν ιδιαίτερα επιθετικοί απέναντι στους Έλληνες ψαράδες στα Ίμια. «Αυτή ήταν η τελευταία μέρα μας στα Ίμια», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κύριος Κουλλιάς.
Πηγές:
ΜΙΧΑΛΗΣ ΕΥΣΤ. ΣΚΑΝΔΑΛΙΔΗΣ, «ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ», ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ 2001.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ «Το Καθεστώς των νησίδων στο Νοτιοανατολικό Αιγαίο» Η μαρτυρία των πηγών», ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, 2002.
Κώστας Φ. Τσαλαχούρης, «ΙΜΙΑ, Το χρονικό της χάραξης των συνόρων της Δωδεκανήσου (1932-1947)», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΡΟΧΑΛΙΑ, 1997.
protothema
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου