Δύο βιβλία ταυτόχρονα θα ανοίξουν οι τράπεζες στις επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου, ενώ στο νήμα θα ληφθούν οι αποφάσεις για το κούρεμα των ομολόγων. Στο μεταξύ, στη Φρανκφούρτη προβληματίζονται για τις επιπτώσεις του νομικού οπλοστασίου που προετοιμάζουν οι ιδιώτες ξένοι μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών.
Αυτά είναι ορισμένα μόνο επεισόδια από την επικείμενη τέταρτη ανακεφαλαιοποίησης των εγχώριων τραπεζών. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, όποια κι αν είναι η νέα κυβέρνηση, το πρώτο νομοσχέδιο που θα κληθεί να περάσει από τη Βουλή θα αφορά τις τράπεζες. Και αυτό επειδή αμέσως μετά τις εκλογές ξεκινά ένας αγώνας δρόμου για τράπεζες, κυβέρνηση και θεσμούς ώστε να προλάβουν να ολοκληρώσουν την ανακεφαλαιοποίηση. Πρόκειται για εξαιρετικά δύσκολη και απαιτητική διαδικασία, όπου σε ένα ασφυκτικό χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να αναζητηθεί η έξοδος από έναν λαβύρινθο νομικών και τεχνικών θεμάτων που περιπλέκουν το εγχείρημα. Οι τράπεζες πρέπει να βγουν θωρακισμένες κεφαλαιακά εμπνέοντας εμπιστοσύνη, ώστε να ξεκινήσει η επιστροφή των καταθέσεων και να χρηματοδοτηθεί η προσπάθεια επιστροφής της οικονομίας στην ανάκαμψη. Ωστόσο, δεν πρόκειται για ένα αμιγώς ελληνικό εγχείρημα, ούτε για μια βατή επί της ουσίας υπόθεση, επειδή στη συμφωνία με τους δανειστές υπάρχει πρόβλεψη για παροχή 25 δισ. ευρώ στις τράπεζες. Η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών έχει δημιουργήσει ισχυρά ρήγματα και εντάσεις ακόμη και στο στρατόπεδο των θεσμών. Στο πλαίσιο αυτό οι διαφορετικές απόψεις, θέσεις και συμφέροντα μεταξύ των εμπλεκόμενων ευρωπαϊκών οργάνων είναι πιθανόν να δημιουργήσουν βαρύ περιβάλλον για τους όρους και τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης.
Τα προβλήματα των θεσμών
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αντιμετωπίζουν με ενόχληση την τέταρτη κατά σειρά ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Η πρώτη κεφαλαιακή ενίσχυση έγινε το 2008. Υπουργός Οικονομίας τότε ήταν ο Γιώργος Αλογοσκούφης, είχε ξεσπάσει η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση και οι τράπεζες ενισχύθηκαν κεφαλαιακά με την έκδοση προνομιούχων μετοχών. Ακολούθησε η ανακεφαλαιοποίηση του 2012 με το γνωστό PSI, όπου οι ιδιώτες κάλυψαν το 10% των αυξήσεων κεφαλαίων, με το ΤΧΣ να αναλαμβάνει την κάλυψη του υπόλοιπου ποσού. Η τρίτη πραγματοποιήθηκε το 2014 με τη συμμετοχή ιδιωτών, οι οποίοι επένδυσαν περίπου 8,5 δισ. ευρώ. Η τέταρτη αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως τις αρχές Δεκεμβρίου του 2015.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που εμπλέκονται στην ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, είτε τα γραφεία τους είναι στην ΕΚΤ, είτε στην DG Comp, είτε ανήκουν στο δυναμικό του SSM (Eνιαίος Μηχανισμός Εποπτείας), για ένα πράγμα είναι αποφασισμένοι: δεν πρόκειται να υπάρξει πέμπτη ανακεφαλαιοποίηση. Σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη επικρατεί η αίσθηση ότι ήδη έχουν εκτεθεί. Τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις χωρίς αποτέλεσμα δημιουργούν τουλάχιστον αμφιβολίες για τις εκτιμήσεις και τους χειρισμούς που έγιναν.
Δεν πρόκειται όμως μόνο για την αίσθηση ότι η διαχείριση της κρίσης όσον αφορά στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν ήταν επαρκής από την πλευρά των θεσμών. Βασικός πυρήνας της ανησυχίας είναι οι τυχόν νομικοί κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν σε βάρος τους. Συμπερασματικά, όπως αναφέρει έγκυρη πηγή, η αίσθηση ότι εξετέθησαν από τους χειρισμούς, σε συνδυασμό με τους νομικούς κινδύνους που πιθανόν εγείρονται, οδηγεί σε μεροληψία όσον αφορά στις υποθέσεις στις οποίες θα βασιστεί ο προσδιορισμός των κεφαλαιακών αναγκών. Με απλά λόγια, υπάρχει κίνδυνος γραφειοκράτες με μηνιαίο μισθό 10.000-15.000 ευρώ, οι οποίοι αισθάνονται ότι δέχονται κριτική για το ότι δεν διαχειρίστηκαν επαρκώς τα προβλήματα των ελληνικών τραπεζών, τώρα να υπερβάλλουν και να οδηγηθούν σε σκληρές και υπερβολικές αποφάσεις με στόχο να αποκλειστεί κάθε ενδεχόμενο πέμπτης ανακεφαλαιοποίησης.
Εκτός όμως από τη μεροληψία των εμπλεκόμενων αξιωματούχων, υπάρχει και η πολιτική απόφαση στην ηγεσία της ΕΚΤ, του SSM και της Κομισιόν ότι μετά την ανακεφαλαιοποίηση πρέπει καθολικά και αδιαμφισβήτητα στις αγορές, στις τράπεζες και στην κοινωνία να περάσει η αίσθηση ότι οι τράπεζες είναι κεφαλαιακά θωρακισμένες. Το παιχνίδι της εμπιστοσύνης, πιστεύουν, δεν πρέπει να κερδηθεί σταδιακά, αλλά να εδραιωθεί και να επικρατήσει την επόμενη κιόλας ημέρα της ολοκλήρωσης της ανακεφαλαιοποίησης.
Οι δύο αυτές τάσεις χρειάζεται να ισορροπήσουν με την επιδίωξη, κυρίως από την πλευρά της DG Comp, να συμμετάσχουν ιδιώτες στις νέες αυξήσεις. Οσον αφορά στον SSM, συμφωνεί για τους ιδιώτες, χωρίς όμως να το διατυπώνει με ιδιαίτερη έμφαση όπως η DG Comp. Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός ενδιαφέρεται κυρίως να κεφαλαιοποιηθούν οι τράπεζες και θέτει σε δεύτερη μοίρα την προέλευση των κεφαλαίων.
Δικαστικά αντίμετρα
Ασχέτως του αν έχει δοθεί έμφαση στο να πραγματοποιηθεί η ανακεφαλαιοποίηση με ιδιωτικά κεφάλαια, η απόφαση αυτή δεν σημαίνει υποχρεωτικά και διάσωση των υφιστάμενων μετόχων. Οι παλιοί μέτοχοι και ιδιαίτερα όσοι επένδυσαν στις τελευταίες αυξήσεις του 2014 απειλούν με δικαστικά και νομικά μέτρα. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι διαχειριστές κεφαλαίων που επένδυσαν στις ελληνικές τράπεζες επικαλούνται τα stress tests που πραγματοποιήθηκαν, αλλά και συγκεκριμένες δηλώσεις που έγιναν τόσο από τον πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι όσο και από την πρόεδρο του SSM Ντανιέλ Νουί. Οι σχετικά πρόσφατες δηλώσεις της κυρίας Νουί για την κεφαλαιακή επάρκεια των ελληνικών τραπεζών είναι πιθανόν να αποτελέσουν τη βάση για τα νομικά μέτρα κατά του SSM.
Η διαδικασία
Το σημαντικότερο πρόβλημα όσον αφορά στη διαδικασία είναι το εξαιρετικά σφιχτό χρονοδιάγραμμα των αυξήσεων κεφαλαίου. Συγκεκριμένα, στα τέλη Οκτωβρίου θα δημοσιοποιηθούν τα αποτελέσματα των stress tests. Οι τράπεζες για να κάνουν αύξηση κεφαλαίου πρέπει προηγουμένως να έχουν εκδώσει αποτελέσματα εννεαμήνου, κάτι το οποίο θα πρέπει να γίνει το αργότερο στις αρχές Νοεμβρίου. Μεσολαβεί ένα διάστημα έως τις 15 Νοεμβρίου, οπότε θα πρέπει να εγκριθούν τα τέσσερα ενημερωτικά δελτία για τις αυξήσεις κεφαλαίου. Οι διαδικασίες των αυξήσεων θα αρχίσουν να τρέχουν και για τις τέσσερις τράπεζες μαζί από τις 15 Νοεμβρίου και θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως τις 10 Δεκεμβρίου.
Για να ολοκληρωθεί με επιτυχία το εγχείρημα, πρέπει η νέα κυβέρνηση, ο SSM και η DG Comp να είναι πλήρως συντονισμένοι, να παίρνουν άμεσα αποφάσεις και να προωθήσουν χωρίς καμία χρονοτριβή τις απαιτούμενες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Είναι βέβαιο ότι υποχρεωτικά θα χρειαστεί να αλλάξει η νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία του ΤΧΣ, τουλάχιστον όσον αφορά στην εταιρική διακυβέρνηση.
Είναι αναγκαίο να προβλεφθεί πώς θα γίνει η διαχείριση του νέου πακέτου βοήθειας. Να καθοριστεί ποια θα είναι η νέα μέθοδος ανακεφαλαιοποίησης και να περιγραφούν οι σχέσεις των τραπεζών με το ΤΧΣ, όπως και αυτές του ΤΧΣ με τους νέους μετόχους. Πρέπει δηλαδή να προσδιοριστεί με την τέταρτη ανακεφαλαιοποίηση ποια θα είναι η εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών. Πρόκειται για μια σειρά ιδιαίτερα κρίσιμων θεμάτων, όπου μια λέξη στις σχετικές διατάξεις μπορεί να επηρεάσει μεγάλο μέρος των ρυθμίσεων, καθώς είναι γνωστό ότι ο διάολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θα πρέπει να περάσει από τη Βουλή μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου.
Η μέθοδος της ανακεφαλαιοποίησης
Τα stress tests που είναι σε εξέλιξη απαρτίζονται από τρία «συστατικά». Το πρώτο είναι το Asset Quality Review (AQR). Πρόκειται για φωτογραφία της στιγμής, όπου οι κρίσιμες παράμετροι είναι η αξία των ήδη ρυθμισμένων δανείων και η αποτίμηση των εξασφαλίσεων. Το δεύτερο «συστατικό» είναι το base σενάριο που βασίζεται σε ήπιες υποθέσεις για τις οικονομικές εξελίξεις. Το τρίτο είναι το ακραίο (adverse) σενάριο όπου οι μακροοικονομικές υποθέσεις είναι δυσμενείς.
Εφόσον οι ιδιώτες βάλουν τα χρήματα που καλύπτουν τις κεφαλαιακές ανάγκες του AQR και του βασικού σεναρίου, τότε η ανακεφαλαιοποίηση θα κινηθεί με βάση το άρθρο 56 της οδηγίας ΒRRD (Bank Recovery and Resolution Directive), που αφορά στην προληπτική ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Συγκεκριμένα, προβλέπει ότι, εφόσον οι ιδιώτες καλύψουν τις ανάγκες του ΑQR και του βασικού σεναρίου, τότε τη διαφορά ως το ακραίο σενάριο την καλύπτει ο SSM, με ήπιο κούρεμα κυρίως στα ομόλογα tier και σε μικρότερο βαθμό στα senior. Στο σημείο αυτό ξεκινούν τα προβλήματα: στην ελληνική νομοθεσία δεν υπάρχει πρόβλεψη για κούρεμα senior ομολόγων. Συνεπώς, ο νόμος πρέπει να αλλάξει, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, κάτι που δεν είναι και τόσο εύκολο από νομικής πλευράς. Ενα άλλο ανοιχτό θέμα είναι πώς θα βάλει ο SSM τα λεφτά στις τράπεζες.
Η πρόταση που έπεσε στο τραπέζι για την έκδοση ομολόγων Contingent Convertibles (CoCos) συνάντησε την αντίδραση της ΕΚΤ. Η τελευταία τάσσεται υπέρ των απλών λύσεων, χωρίς περίπλοκη δομή και παραμέτρους και επιμένει για λύσεις που μπορούν να γίνουν εύκολα κατανοητές στο κοινό. Να σημειωθεί ότι οι παλιοί μέτοχοι ήδη έχουν υποστεί dilute της τάξης του 90%. Τα χρήματα των προηγούμενων αυξήσεων έχουν χαθεί και θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν την αύξηση ως μια νέα επένδυση, με την ελπίδα ότι οι μελλοντικές υπεραξίες της πιθανόν να καλύψουν μέρος των ζημιών. Ολα αυτά φυσικά εφόσον δεν προσφερθούν σοβαρά κίνητρα στους παλιούς μετόχους, κάτι που δεν φαίνεται προς το παρόν στον ορίζοντα.
Εφόσον οι ιδιώτες βάλουν τα χρήματα που καλύπτουν τις κεφαλαιακές ανάγκες του AQR και του βασικού σεναρίου, τότε η ανακεφαλαιοποίηση θα κινηθεί με βάση το άρθρο 56 της οδηγίας ΒRRD (Bank Recovery and Resolution Directive), που αφορά στην προληπτική ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Συγκεκριμένα, προβλέπει ότι, εφόσον οι ιδιώτες καλύψουν τις ανάγκες του ΑQR και του βασικού σεναρίου, τότε τη διαφορά ως το ακραίο σενάριο την καλύπτει ο SSM, με ήπιο κούρεμα κυρίως στα ομόλογα tier και σε μικρότερο βαθμό στα senior. Στο σημείο αυτό ξεκινούν τα προβλήματα: στην ελληνική νομοθεσία δεν υπάρχει πρόβλεψη για κούρεμα senior ομολόγων. Συνεπώς, ο νόμος πρέπει να αλλάξει, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ, κάτι που δεν είναι και τόσο εύκολο από νομικής πλευράς. Ενα άλλο ανοιχτό θέμα είναι πώς θα βάλει ο SSM τα λεφτά στις τράπεζες.
Η πρόταση που έπεσε στο τραπέζι για την έκδοση ομολόγων Contingent Convertibles (CoCos) συνάντησε την αντίδραση της ΕΚΤ. Η τελευταία τάσσεται υπέρ των απλών λύσεων, χωρίς περίπλοκη δομή και παραμέτρους και επιμένει για λύσεις που μπορούν να γίνουν εύκολα κατανοητές στο κοινό. Να σημειωθεί ότι οι παλιοί μέτοχοι ήδη έχουν υποστεί dilute της τάξης του 90%. Τα χρήματα των προηγούμενων αυξήσεων έχουν χαθεί και θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν την αύξηση ως μια νέα επένδυση, με την ελπίδα ότι οι μελλοντικές υπεραξίες της πιθανόν να καλύψουν μέρος των ζημιών. Ολα αυτά φυσικά εφόσον δεν προσφερθούν σοβαρά κίνητρα στους παλιούς μετόχους, κάτι που δεν φαίνεται προς το παρόν στον ορίζοντα.
Αυξήσεις με διπλά βιβλία
Αν μια τράπεζα δεν καταφέρει να συγκεντρώσει τα ιδιωτικά κεφάλαια που θα αναζητήσει τον Νοέμβριο, τότε αυτόματα θα αντιμετωπίζεται με βάση τις διαδικασίες του άρθρου 32 της οδηγίας ΒRRD. Σε αυτή την περίπτωση τα χρήματα καλύπτονται από τον SSM, αφού όμως προηγηθεί βαθύ κούρεμα στους ομολογιούχους.
Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που από 1/1/2016 θα ισχύει και στην Ελλάδα η οδηγία ΒRRD, ο νόμος που θα καταρτιστεί δεν μπορεί, εκ των πραγμάτων, να αποκλίνει ως προς τις διαδικασίες που ισχύουν σε όλη την Ευρωζώνη. Ακριβώς μάλιστα γι' αυτό τον λόγο είναι πολύ πιθανόν οι τράπεζες στην αύξηση κεφαλαίου να τρέξουν ταυτόχρονα δύο βιβλία: ένα για την περίπτωση όπου συγκεντρωθούν τα χρήματα και ένα για το ενδεχόμενο όπου αποτύχουν να καλύψουν την αύξηση.
Πιθανότερη μέθοδος διάθεσης των μετοχών είναι να ανοίξει βιβλίο προσφορών (book building) με παραίτηση των παλιών μετόχων. Ακόμη όμως κι αν επιλεγεί κάποια άλλη μεθοδολογία, πρέπει να βρεθεί λύση σε έναν νομικό γόρδιο δεσμό. Ο μεγαλύτερος μέτοχος των ελληνικών τραπεζών σήμερα είναι το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του ΤΧΣ.
Σε κάθε περίπτωση, από τη στιγμή που από 1/1/2016 θα ισχύει και στην Ελλάδα η οδηγία ΒRRD, ο νόμος που θα καταρτιστεί δεν μπορεί, εκ των πραγμάτων, να αποκλίνει ως προς τις διαδικασίες που ισχύουν σε όλη την Ευρωζώνη. Ακριβώς μάλιστα γι' αυτό τον λόγο είναι πολύ πιθανόν οι τράπεζες στην αύξηση κεφαλαίου να τρέξουν ταυτόχρονα δύο βιβλία: ένα για την περίπτωση όπου συγκεντρωθούν τα χρήματα και ένα για το ενδεχόμενο όπου αποτύχουν να καλύψουν την αύξηση.
Πιθανότερη μέθοδος διάθεσης των μετοχών είναι να ανοίξει βιβλίο προσφορών (book building) με παραίτηση των παλιών μετόχων. Ακόμη όμως κι αν επιλεγεί κάποια άλλη μεθοδολογία, πρέπει να βρεθεί λύση σε έναν νομικό γόρδιο δεσμό. Ο μεγαλύτερος μέτοχος των ελληνικών τραπεζών σήμερα είναι το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του ΤΧΣ.
Πώς θα παραιτηθεί από τα δικαιώματά του το ΤΧΣ; Αν δεν κατοχυρωθεί νομοθετικά, η διοίκηση του ΤΧΣ δεν είναι δυνατόν να υπογράψει την απόφαση παραίτησης από τα δικαιώματα παλιού μετόχου. Ακόμη κι αν δεν έχει τα χρήματα να συμμετάσχει, η παραίτηση θα εγείρει θέματα απιστίας για τη διοίκηση του Ταμείου. Ολα αυτά βέβαια με την προϋπόθεση ότι την επομένη των εκλογών υπάρχει μια κυβέρνηση που μπορεί να πάρει αποφάσεις και διαθέτει τις απαραίτητες πλειοψηφίες για να τις προωθήσει.
newmoney
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου