1974-2015: Οι Πρόεδροι, οι ψήφοι και οι συσχετισμοί των κομμάτων

Από το 1974, οπότε καταργήθηκε με δημοψήφισμα η Βασιλευομένη Δημοκρατία, η Βουλή έχει εκλέξει επτά Προέδρους Δημοκρατίας, αρχικά με μυστική και στη συνέχεια με φανερή ονομαστική ψηφοφορία. Πάντα με ελάχιστο αριθμό τους 180 ψήφους, στην τρίτη ψηφοφορία, ώστε να μην διαλυθεί η Βουλή.

Ο ανώτατος άρχοντας περνούσε το κατώφλι της Ηρώδου Αττικού, άλλοτε με οριακό αριθμό ψήφων, άλλοτε με συντριπτικό, ανάλογα και με τις έδρες των κομμάτων και τους πολιτικούς συσχετισμούς της εποχής. 

Συνήθως η διαδικασία κυλούσε ομαλά, με εξαίρεση την επεισοδιακή ψηφοφορία του 1985, όταν αφαιρέθηκε για λίγο η κάλπη.

Με  το δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου του 1974, οι πολίτες σε ποσοστό 69,18% επέλεξαν την Αβασίλευτη Δημοκρατία. Προσωρινός Πρόεδρος της Γ' Ελληνικής Δημοκρατίας εξελέγη στις 18 Δεκεμβρίου 1974 ο Μιχαήλ Στασινόπουλος (ΝΔ)  με 206 ψήφους υπέρ, έναντι 74 κατά.

Στις 19 Ιουνίου 1975 η Βουλή εξέλεξε Πρόεδρο τον ακαδημαϊκόΚωνσταντίνο Τσάτσο (πρόταση της ΝΔ) με 210 ψήφους. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο οποίος προτάθηκε από την Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις (Ε.Κ.-Ν.Δ) έλαβε 65 ψήφους. Το κόμμα αυτό, ιστορική συνέχεια της Ένωσης Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, ήταν η Αξιωματική Αντιπολίτευση με αρχηγό τον Γεώργιο Μαύρο. Στις εκλογές του 1974 είχε λάβει το 20,42% και 60 έδρες. Η ΝΔ του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε λάβει το 54,3% και 220 έδρες.

Στα τέλη Απριλίου του 1980 η Βουλή κλήθηκε να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Υποψήφιος ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος είχε ήδη παραιτηθεί από την πρωθυπουργία. Ο ίδιος «έβλεπε» ότι πλησίαζε η εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1981 και επιθυμούσε τη μετακίνησή του στο ύπατο αξίωμα με δεδομένο ότι τότε ακόμα το Σύνταγμα έδινε στον Πρόεδρο ουσιαστικές αρμοδιότητες.

Η ΝΔ στις εκλογές του 1977 είχε λάβει 41,8% και 171 έδρες, το ΠΑΣΟΚ είχε γίνει Αξιωματική Αντιπολίτευση με 25,3% και 93 έδρες, η ΕΔΗΚ του Γεωργίου Μαύρου 11,9% και 16 έδρες, το ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη 9,3% και 11 έδρες και η Εθνική Παράταξη του Στέφανου Στεφανόπουλου 6,82% και 5 έδρες.

Στην πρώτη ψηφοφορία ο Κ.Καραμανλής έλαβε 179 ψήφους, στην δεύτερη 181 και τελικά στην τρίτη,όπου ήταν απαραίτητοι τουλάχιστον 180, έλαβε 183 ψήφους.

Η εκλογή Προέδρου τον Μάρτιο του 1985 υπήρξε επεισοδιακή και ήταν η τελευταία με το σύστημα της μυστικής ψηφοφορίας.

Υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ ήταν ο αρεοπαγίτης Χρήστος Σαρτζετάκης, ο οποίος έλαβε στην πρώτη ψηφοφορία 178 ψήφους, στην δεύτερη 181 και στην τρίτη 180 ψήφους, οπότε εξελέγη. Σημειώνεται ότι το ΠΑΣΟΚ είχε 172 έδρες από τις εκλογές του 1981, η ΝΔ 115 έδρες και το ΚΚΕ 13 έδρες.

Η εκλογή Σαρτζετάκη συνδέθηκε με δύο ζητήματα: την ψήφο του βουλευτή Ι.Αλευρά και τα διαφορετικού χρώματος ψηφοδέλτια. Ο Ι.Αλευράς ασκούσε προσωρινά καθήκοντα Προέδρου της Δημοκρατίας. Είχε προηγηθεί η παραίτηση Καραμανλή, λίγο προτού λήξει η θητεία του και μόλις ο τότε πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε ότι δεν θα στήριζε την επανεκλογή του, όπως όλοι εκτιμούσαν.

Η ΝΔ είχε υποστηρίξει ότι τα διαφορετικού χρώματος ψηφοδέλτια παραβίαζαν τη μυστικότητα της διαδικασίας, ενώ για την ψήφο Αλευρά υπήρξαν διαφορετικές ερμηνείες από συνταγματολόγους, για το αν θα έπρεπε να ψηφίσει ως βουλευτής ή όχι, καθότι ασκούσε καθήκοντα Προέδρου.

Ίσως από τα χαρακτηριστικότερα στιγμιότυπα της διαδικασίας, η στιγμή που ο τότε βουλευτής Ιωαννίνων της ΝΔ Ελ.Καλογιάννης, πήρε την κάλπη στην οποία ψήφιζαν οι συνάδελφοί του και επιχείρησε να βγει από την Ολομέλεια.

Τον Απρίλιο του 1990 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επανεξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Είχε προηγηθεί η διάλυση της Βουλής, λόγω αδυναμίας εκλογής Προέδρου και οι εκλογές στις οποίες η ΝΔ του Κ.Μητσοτάκη έλαβε το 46,8% και 150 έδρες (η ΝΔ κυβερνούσε με την ψήφο του Χρ.Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ).

Στην τέταρτη πλέον ψηφοφορία, ο Κ.Καραμανλής έλαβε 149 ψήφους, έναντι 123 του Ι.Αλευρά (ΠΑΣΟΚ) και 21 του ακαδημαϊκού Κ.Δεσποτόπουλου (ΣΥΝ). Στην πέμπτη ψηφοφορία ο κ. Καραμανλής έλαβε 153 ψήφους, ο Ι.Αλευράς 125 και ο Κ.Δεσποτόπουλος 21.

Τον Φεβρουάριο του 1995, το ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου και η Πολιτική Άνοιξη του Αντώνη Σαμαρά πρότειναν για Πρόεδρο τονΚωνσταντίνο Στεφανόπουλο. Στις πρόωρες εκλογές του Οκτωβρίου του 1993, το ΠΑΣΟΚ είχε επανέλθει στην εξουσία με 46,8% και 170 έδρες. Η ΝΔ του Κ.Μητσοτάκη είχε λάβει 39,3% και 111 έδρες και η Πολιτική Άνοιξη 4,8% και 10 έδρες.

Ο Κ.Στεφανόπουλος έλαβε στην πρώτη ψηφοφορία 181 ψήφους, έναντι 109 του υποψηφίου της ΝΔ Αθ.Τσαλδάρη. Στην δεύτερη ψηφοφορία ο κ. Στεφανόπουλος έλαβε 181 ψήφους και ο κ. Τσαλδάρης 108 και στην τρίτη εξελέγη τελικά Πρόεδρος με 181 ψήφους, έναντι 109 του κ. Τσαλδάρη.

Τον Φεβρουάριο του 2000, ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος επανεξελέγη Πρόεδρος με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ του Κ,Σημίτη (162 έδρες στις εκλογές του 1996) και της ΝΔ του Μ.Έβερτ (108 έδρες). Έλαβε 269 ψήφους, έναντι 10 του Λεωνίδα Κύρκου (ΣΥΝ, υπό τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, 10 έδρες).

Τον Φεβρουάριο του 2005, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής πρότεινε για Πρόεδρο τον επί σειρά ετών βουλευτή του ΠΑΣΟΚ και υπουργόΚάρολο Παπούλια. Την πρότασή του στήριξε και το ΠΑΣΟΚ υπό τον Γιώργο Παπανδρέου. Στις εκλογές του 2004, η ΝΔ είχε λάβει 45,3% και 165 έδρες και το ΠΑΣΟΚ 40,5% και 117 έδρες. Ο κ. Παπούλιας εξελέγη με 279 ψήφους, αριθμός-ρεκόρ.

Τον Φεβρουάριο του 2010, ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου πρότεινε την επανεκλογή του Κάρολου Παπούλια, πρόταση που αποδέχθηκε και η ΝΔ του Κ.Καραμανλή, αλλά και το ΛΑΟΣ του Γ.Καρατζαφέρη. Στις πρόωρες βουλευτικές του Οκτωβρίου του 2009, το ΠΑΣΟΚ είχε λάβει 43,9% και 160 έδρες, η ΝΔ 33,4% και 91 έδρες και ο ΛΑΟΣ 5,6% και 15 έδρες. Ο κ. Παπούλιας εξελέγη με 266 ψήφους.

Τον Δεκέμβριο του 2014, η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά και το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου πρότειναν για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον Σταύρο Δήμα. Στις εκλογές του Ιουνίου του 2012, η ΝΔ είχε συγκεντρώσει 29,6% και 129 έδρες και το ΠΑΣΟΚ 12,2% και 33 έδρες. Τα υπόλοιπα κόμματα (ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ, ΔΗΜΑΡ, ΚΚΕ και ΧΑ) είχαν ξεκαθαρίσει ότι δεν θα ψηφίσουν Πρόεδρο, προκειμένου η χώρα να οδηγηθεί σε εκλογές.

Ο κ. Δήμας έλαβε στην πρώτη ψηφοφορία 160 ψήφους, έναντι 135 παρών, στην δεύτερη ψηφοφορία 168 έναντι 131 παρών και στην τρίτη ψηφοφορία 168 ψήφους, έναντι 132 παρών. Η Βουλή δεν εξέλεξε Πρόεδρο, διαλύθηκε και προκηρύχθηκαν εκλογές για τις 25 Ιανουαρίου 2015.

Τον Φεβρουάριο του 2015 η νέα κυβέρνηση υπό τον Αλέξη Τσίπρα πρότεινε για Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον καθηγητή και επί σειρά ετών βουλευτή και υπουργό της ΝΔ Προκόπη Παυλόπουλο. Την πρόταση αυτή στήριξαν οι ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου και η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά. Αντίθετα, το Ποτάμι και το ΠΑΣΟΚ τάχθηκαν υπέρ της εκλογής του συνταγματολόγου Νίκου Αλιβιζάτου.

Στις πρόωρες εκλογές που προηγήθηκαν, ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε το 36,3% και 149 έδρες, η ΝΔ 27,8% και 71 έδρες, το Ποτάμι 6% και 17 έδρες, οι ΑΝΕΛ 4,75% και 13 έδρες και το ΠΑΣΟΚ 4,68% και 13 έδρες.

Ο Προκόπης Παυλόπουλος έλαβε 233 ψήφους (ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ-ΑΝΕΛ), έναντι 30 του Νίκου Αλιβιζάτου (Ποτάμι-ΠΑΣΟΚ). Παρών ψήφισαν 32 βουλευτές από το ΚΚΕ και τη Χρυσή Αυγή. 

in