Βαφτίζουν τον χειμώνα απρόβλεπτο γεγονός για απευθείας αναθέσεις

Βαθιά ριζωμένη στη νοοτροπία των φορέων του Δημοσίου φαίνεται ότι είναι ακόμη η τακτική των προμηθειών μέσω απευθείας αναθέσεων (διαδικασία διαπραγμάτευσης όπως είναι ο ακριβής όρος), παρά τους περιορισμούς που θέτει η νομοθεσία. Ενδεικτικό του παραπάνω είναι ότι έξι στα δέκα αιτήματα από δημοσίους φορείς που φτάνουν στην Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΑΑΔΗΣΥ) προκειμένου αυτή να δώσει τη σύμφωνη γνώμη της σε απευθείας αναθέσεις απορρίπτονται, καθώς σπάνια πληρούν τα βασικά κριτήρια, όπως για παράδειγμα αυτό του απρόβλεπτου γεγονότος που προκαλεί εξαιρετικά κατεπείγουσες ανάγκες. Αν και μέχρι τέλους Οκτωβρίου όλοι οι φορείς του Δημοσίου που πραγματοποιούν κρατικές προμήθειες είναι υποχρεωμένοι βάσει του νόμου να αποστείλουν στην ανεξάρτητη αρχή τον προγραμματισμό των αναγκών τους για το 2015, πολλοί είναι αυτοί –ακόμη και υπουργεία– που δεν το έχουν πράξει ακόμη.

Ακριτικός δήμος της Θράκης, περιοχή στην οποία ο χειμώνας είναι ιδιαιτέρως βαρύς, ζήτησε να προμηθευθεί με απευθείας ανάθεση καύσιμα για τις ανάγκες θέρμανσης των σχολείων που βρίσκονται στην επικράτειά του. Το αίτημα απορρίφθηκε από την ΕΑΑΔΗΣΥ, καθώς η έλευση του... χειμώνα δεν μπορεί να θεωρηθεί απρόβλεπτο γεγονός.

Αλλη συνήθης πρακτική είναι αυτή της εμφάνισης έργων ως συμπληρωματικών –προκειμένου να ανατεθούν απευθείας– ενώ στην πραγματικότητα είναι καινούργια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το αίτημα υπουργείου για να εγκριθεί η απευθείας ανάθεση συμπληρωματικής, όπως τη χαρακτήρισε, μελέτης για έργο κατασκευής φράγματος προϋπολογισμού 240.493 ευρώ. Σημειώνεται ότι η αρχική μελέτη είχε προϋπολογισμό 586.702 ευρώ. Από την εξέταση της υπόθεσης προέκυψε ότι η πρόσθετη μελέτη δεν μπορούσε να χαρακτηρισθεί συμπληρωματική διότι προέβλεπε την κατασκευή του φράγματος σε άλλη θέση.
Συχνά επίσης είναι τα αιτήματα φορέων που επιθυμούν να προβούν σε απευθείας ανάθεση προμηθειών διότι οι διαγωνισμοί, ανοιχτοί ή κλειστοί, που διενήργησαν κηρύχθηκαν άγονοι. Από την εξέταση των πραγματικών γεγονότων στην οποία προβαίνει η ΕΑΑΔΗΣΥ προκύπτει συχνά ότι οι διαγωνισμοί κηρύχθηκαν άγονοι κυρίως διότι οι φορείς δεν είχαν τηρήσει σωστά τους όρους της διαδικασίας και ειδικά σε ό,τι αφορά τις προδιαγραφές δημοσιότητας. Οι ασάφειες αυτές, σύμφωνα με την ανεξάρτητη αρχή, ενδεχομένως προκαλούν σύγχυση σε εν δυνάμει ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς και τους αποτρέπουν από το να συμμετάσχουν στη διαγωνιστική διαδικασία.

Το φαινόμενο αυτό, όπως επισημαίνουν τα στελέχη της ΕΑΑΔΗΣΥ, μπορεί να οφείλεται και σε πλημμελή γνώση της νομοθεσίας και των απαιτούμενων διαδικασιών. Η συχνή επανάληψή του όχι μόνον από μικρούς ΟΤΑ, αλλά και από φορείς όπως υπουργεία ή περιφέρειες, ευλόγως προκαλεί υποψίες για το εάν τελικά η αιτία του λάθους είναι η άγνοια ή σκοπιμότητα.

Δεν λείπουν, μάλιστα, οι περιπτώσεις εκείνες όπου οι φορείς, παραβαίνοντας την υφιστάμενη νομοθεσία, πρώτα προβαίνουν στην απευθείας ανάθεση και εκ των υστέρων ζητούν την έγκριση της ΕΑΑΔΗΣΥ. «Δυστυχώς, είμαστε σίγουροι ότι σε κάποιες περιπτώσεις που απορρίπτουμε τα αιτήματα προχωρούν και πάλι σε απευθείας αναθέσεις χωρίς να το γνωρίζουμε. Αλλωστε, αν και όλα τα αιτήματα δημοσίων συμβάσεων θα πρέπει να δημοσιοποιούνται στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) προκειμένου να εκδοθεί στο τέλος η εντολή πληρωμής των προμηθευτών, δεν λείπουν περίεργα φαινόμενα. Εχουμε εντοπίσει φορέα που δεν δημοσιοποίησε κανένα αίτημα για 45 συμβάσεις και όχι 2-3», αποκαλύπτει στην «Καθημερινή» υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΑΑΔΗΣΥ, προσθέτοντας ότι το αμέσως προσεχές διάστημα θα ολοκληρωθεί ο έλεγχος που διενεργεί η αρχή στον εν λόγω φορέα.

Πλέον επιρρεπείς στην πρακτική των απευθείας αναθέσεων είναι οι δήμοι και τα νοσοκομεία. Προκειμένου, μάλιστα, να περιορισθούν περαιτέρω τα φαινόμενα διαφθοράς στον χώρο των προμηθειών του κλάδου υγείας, χωρίς ο έλεγχος από την άλλη να προκαλεί εμπλοκή και καθυστερήσεις εις βάρος των πολιτών, η ΕΑΑΔΗΣΥ έχει συγκροτήσει ομάδα εργασίας με την Επιτροπή Προμηθειών Υγείας για την αναμόρφωση του νομικού συστήματος που διέπει τις κρατικές προμήθειες του κλάδου υγείας.

 kathimerini