Le Monde: Κανείς τραπεζίτης δεν έχει καταδικαστεί για την καταστροφή

Ρεπορτάζ της γαλλικής εφημερίδας για τη σκανδαλώδη «ατιμωρησία των στελεχών του χρηματοπιστωτικού συστήματος»

Η «μάχη χωρίς έλεος» που εξήγγειλε ο πρόεδρος Ολάντ εναντίον των ακροτήτων του χρήματος προσκρούει σε ένα σημαντικό εμπόδιο: την ατιμωρησία των στελεχών του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Πράγματι, παρά τις προφανείς ευθύνες του Σίτι και της Wall Street στην εκδήλωση της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης μετά την ύφεση του 1929, κανείς τραπεζίτης δεν δικάστηκε ούτε καταδικάστηκε. Κι εκείνοι που έχασαν τη δουλειά τους βρήκαν γρήγορα άλλη, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα.

Πώς μπορεί να εξηγηθεί η απουσία κυρώσεων; Η διαφορά με την κρίση των αμερικανικών ταμιευτηρίων, στις αρχές της δεκαετίας του '90, είναι συνταρακτική: τότε βρέθηκαν στη φυλακή καμιά εκατοστή τραπεζικά στελέχη. Ακόμη κι ο Αλαν Γκρίνσπαν, ο αρχιτέκτονας της πολιτικής του φτηνού χρήματος, αναγνωρίζει ότι πολλές πλευρές της σημερινής κρίσης οφείλονται σε κανονική αισχροκέρδεια.

Χρηματοπιστωτικοί κύκλοι, όμως, απαντούν ότι η ανικανότητα και η απληστία δεν συνιστούν αδικήματα που τιμωρούνται με φυλάκιση. Το να διασχίσεις την κίτρινη ζώνη της ηθικής δεν είναι παράνομο. Με βάση το αγγλοσαξονικό δίκαιο, κάθε κατηγορούμενος πρέπει να θεωρείται αθώος μέχρις ότου αποδειχθεί η ενοχή του ενώπιον ενός δικαστή ή ενός σώματος ενόρκων. Πρέπει να αποδειχθεί «πέραν πάσης αμφιβολίας» ότι έδρασε εσκεμμένα. Κι επειδή το τραπεζικό λόμπι είναι πανίσχυρο, οι δικηγόροι καταφέρνουν στις περισσότερες περιπτώσεις να αθωώνουν τους πελάτες τους.

Πρώτα απ' όλα, γράφει ο ανταποκριτής της Μοντ στο Λονδίνο Μαρκ Ρος, με εξαίρεση τις περιπτώσεις αναγνωρισμένης αισχροκέρδειας οι αρχές προτιμούν τη συμφιλίωση από την επίδειξη δύναμης. Για να δώσουν τέλος στις διώξεις, τα τραπεζικά ιδρύματα πληρώνουν μια αποζημίωση που είναι γελοία μπροστά στα κέρδη τους και απαλλάσσονται από την υποχρέωση να αναγνωρίσουν ότι υπέπεσαν σε σφάλμα.

Ένα επιπλέον εμπόδιο στο έργο των «χωροφυλάκων των αγορών» είναι η πολυπλοκότητα του συστήματος και η ακατανόητη ορολογία που χρησιμοποιούν οι τραπεζίτες. Για ένα σώμα ενόρκων, είναι εντελώς αδύνατο να εκφέρει κρίση με βάση αυτά τα δεδομένα.

Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν κατορθώσει να παρακάμψουν με επιτυχία κάθε προσπάθεια μεταρρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι «Μεγάλοι», όπως η Goldman Sachs, η Barclays, η UBS ή η Deutsche Bank, δεν έχουν καμιά πρόθεση να εγκαταλείψουν το εμπόριο ιδίων πόρων, όπως απαιτεί ο νόμος Volcker στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι δραστηριότητες αυτές, που είναι ιδιαίτερα αποδοτικές, απλώς αλλάζουν όνομα και συνεχίζονται κανονικά.

Η ατιμωρησία αυτή των γιγάντων του χρηματοπιστωτικού συστήματος εξηγείται επίσης από τον φόβο των αρνητικών επιπτώσεων για την απασχόληση. Όταν ρωτήθηκε στις αρχές του 2013 από το Κονγκρέσο, ο υπεύθυνος της διεύθυνσης εγκληματικών ερευνών στο αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης Λάνι Μπρόιερ παραδέχθηκε ότι η απόφαση να μη διαταχθούν διώξεις κατά της βρετανικής HSBC (για ξέπλυμα) ή κατά των Barclays και Royal Bank of Scotland (για χειραγώγηση επιτοκίου) υπαγορεύτηκαν από τον φόβο ότι θα χάνονταν θέσεις εργασίας.

Η επιείκεια των ποινών που επιβλήθηκαν, ένα απλό πρόστιμο, εξόργισε ακόμη και τον Εκόνομιστ, που στο τεύχος της 15ης Δεκεμβρίου 2012 αναρωτήθηκε: «Μια χούφτα τράπεζες έγιναν άραγε τόσο ισχυρές ώστε όχι μόνο να μην μπορούν να χρεοκοπήσουν, αλλά ούτε καν να πάνε φυλακή;»

Αλλά και ο πολιτικός κόσμος υπαναχώρησε μπροστά στον πολύπλοκο κόσμο του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Για να σώσουν το ευρώ, οι κυβερνήσεις κατέφυγαν έτσι για συμβουλές σε …στελέχη του χρηματοπιστωτικού συστήματος, πολλά από τα οποία είναι τα ίδια μ' εκείνα που είχαν γεμίσει τον κόσμο με τοξικά προϊόντα ή είχαν κερδοσκοπήσει με το ευρώ. «Η κυρίαρχη σκέψη είναι ότι οι τραπεζίτες είναι χρήσιμοι και ξέρουν καλά τη δουλειά τους», υπογραμμίζει ο Σάιμον Τζόνσον, καθηγητής στο Χάρβαρντ και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ. «Έτσι, οι τράπεζες δεν υφίστανται καμιά κύρωση».

Όπως είχε πει άλλωστε και ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Τόνι Μπλερ, που σήμερα είναι σύμβουλος της…JP Morgan, «η λύση στα προβλήματά μας δεν είναι να κρεμάσουμε είκοσι τραπεζίτες».

left