Economist: Η παραοικονομία λειτουργεί σαν δίχτυ ασφαλείας!

Σε μια περίοδο που η Ελλάδα κυνηγάει τη φοροδιαφυγή υπα΄ρχουν έρευνες που αναφέρουν ότι η παραοικονομία βοηθάει την πραγματική οικονομία Οι οδηγοί ταξί στο Βερολίνο διατείνονται πως αν όλοι οι Ελληνες πλήρωναν τους φόρους τους η Ευρωζώνη δεν θα βρισκόταν σε τέτοια κατάσταση. Ομως, αυτό το σκεπτικό ίσως είναι λάθος. Η παραοικονομία της Ελλάδας -οι δραστηριότητες εκείνων που δεν πληρώνουν ούτε φόρους ούτε εισφορές- φαίνεται πως είναι κάτι σαν δίχτυ ασφαλείας, που αποτρέπει την ελεύθερη πτώση της χώρας.

Ο Φρίντριχ Σνάιντερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Johannes Kepler της Αυστρίας, μελετά την παραοικονομία επί σειρά ετών. Ομολογεί λοιπόν ότι μεγάλο μέρος της ελληνικής, ίσως και το μισό της, πράγματι συμπληρώνει τις δραστηριότητες της επίσημης οικονομίας και συνεισφέρει στην πρόνοια και στο γενικό ΑΕΠ. Η καταδίκη της, στο σύνολό της, περισσότερο κακό μπορεί να κάνει παρά καλό.

Οι καθαρίστριες, οι εργάτες που αναζητούν το μεροκάματο, εκείνοι που συμπληρώνουν το εισόδημά τους κάνοντας τον υδραυλικό και οι πλανόδιοι μουσικοί μπορεί να μην πληρώνουν φόρους και εισφορές για τα χρήματα που παίρνουν. Ομως, μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων καταλήγει να δαπανάται σε σούπερ μάρκετ, πρατήρια βενζίνης και σε λογαριασμούς ύδρευσης και ηλεκτροδότησης - επί των οποίων χρεώνεται και ΦΠΑ.

Οι κυβερνήσεις έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν αν η παραοικονομία είναι ευχή ή κατάρα. Και όπως υποστηρίζει ο κ. Σνάιντερ σε δημοσίευσή του, μπορεί να μην έχουν ιδιαίτερο συμφέρον από τον περιορισμό της, για τους εξής λόγους:

- Τα εισοδήματα που αποκομίζονται στην παραοικονομία βελτιώνουν το βιοτικό επίπεδο του ενός τρίτου του εργαζόμενου πληθυσμού.

- Το 40 - 50% αυτών των δραστηριοτήτων έχει συμπληρωματικό χαρακτήρα, κάτι που σημαίνει επιπλέον προστιθέμενη αξία και αύξηση της γενικής παραγωγής

- Οι διαφυγόντες φόροι μπορεί να είναι μέτριου ύψους, εφόσον τουλάχιστον τα δύο τρίτα των εισοδημάτων που αποκομίζονται στην παραοικονομία δαπανώνται αμέσως στην επίσημη οικονομία

- Οι άνθρωποι που εργάζονται στην παραοικονομία έχουν λιγότερο χρόνο να κάνουν άλλα πράγματα, όπως π.χ. να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις.

Ο κ. Σνάιντερ ερευνά αυτές τις ιδέες από κοινού με τον Αριστείδη Μπιτζένη, επίκουρο καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. «Πιστεύουμε ότι η μεταφορά μέρους της παραοικονομίας στην πραγματική οικονομία είναι ένας τρόπος να ξεπεράσουμε το αποπληθωριστικό σπιράλ», υποστηρίζει ο κ. Μπιτζένης. Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό χωρίς οι αιχμάλωτοι φορολογούμενοι, όπως είναι οι δημόσιοι υπάλληλοι, να τρέξουν στα οχυρώματα;

Ο κ. Σνάιντερ έχει κάποιες προτάσεις. Το κράτος πρέπει να δημιουργήσει γέφυρες ανάμεσα στην παραοικονομία και την επίσημη οικονομία. Ενα μοντέλο είναι ένα σύστημα αποδείξεων, όπως το έχει ήδη υιοθετήσει το Βέλγιο για την οικιακή βοήθεια, το οποίο αποτελεί διακριτική κρατική επιδότηση ώστε οι εργαζόμενοι στην παραοικονομία να ενταχθούν στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Αλλο ένα είναι να εκπίπτει ο ΦΠΑ των αποδείξεων του σούπερ μάρκετ από τον φόρο εισοδήματος.

Η διαφθορά, της οποίας κοινός ορισμός είναι η κατάχρηση της δημόσιας εξουσίας για ίδιον όφελος, είναι μια διαφορετική πλευρά της παραοικονομίας, την οποία αναμφίβολα αξίζει να καταδικάσουμε. Ο κ. Σνάιντερ χρησιμοποιεί τις λίστες διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας για να υπολογίσει τη «ζημία» που επιφέρει η διαφθορά στο ΑΕΠ μιας χώρας. Παρότι η κατάταξη της Ελλάδας βελτιώνεται τα τελευταία χρόνια, η γενική ζημία αυξήθηκε από 19,7 δισ. ευρώ ετησίως το 2008 στα 27,3 δισ. το 2011, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του. Συγκριτικά, η «ζημία» λόγω διαφθοράς την οποία υπέστη η οικονομία της Γερμανίας, 12πλάσιου μεγέθους της ελληνικής, ήταν 150 δισ. ευρώ το 2011.

epikaira