Του John-Erik HornΜετάφραση στα ελληνικά: RYaN
Η κρίση της ευρωζώνης θα παραμείνει η μεγαλύτερη απειλή για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα και ανάπτυξη σε όλο το 2012. Οι τέσσερις δυνατότητες που υπάρχουν στην παρούσα κατάσταση και έχουν συζητηθεί εκτενώς τόσο στο seekingalpha.com, όσο και αλλού είναι:
- η πλήρης (ή τουλάχιστον δημοσιονομική) ενοποίηση,
- η πλήρης διάσπαση,
- τα αδύναμα μέλη να εγκαταλείψουν την ευρωζώνη και
- τα ισχυρά μέλη να εγκαταλείψουν την ευρωζώνη.
Αυτά που θα διαβάσετε παρακάτω έχουν να κάνουν με την τέταρτη επιλογή και αντιτίθενται στη συμβατική άποψη που προβλέπει ολική καταστροφή σε περίπτωση που η Γερμανία, ή και οι άλλες δημοσιονομικά ισχυρές χώρες αποφασίσουν να εγκαταλείψουν την ευρωζώνη.
Γιατί οι τρεις πρώτες επιλογές δεν είναι βιώσιμες
1. Πλήρης Ενοποίηση
Ακόμα και αν υπήρχε η ισχυρή θέληση για κάτι τέτοιο (κανένας που να ενδιαφέρεται να γίνουν δημοψηφίσματα?) η ίδια η πολιτική διαδικασία θα έπαιρνε μία δεκαετία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένα σώμα 27 μελών και η Ευρωζώνη είναι ένα υποσύνολό της με 17 μέλη, όπου όλα τα μέλη έχουν μεταξύ τους πολύ διαφορετικές κουλτούρες και γλώσσες. Δεν είναι ούτε έτοιμοι, ούτε πρόθυμοι να προχωρήσουν σε κάτι τέτοιο. Ειδικά μετά από την άτιμη συμπεριφορά που έχουν επιδείξει πολλά από τα μέλη της. Δεν υπάρχει πια η βάση της κοινής εμπιστοσύνης.
2. Πλήρης Διάσπαση
Τα κρατικά ομόλογα που όλοι συζητάμε τελευταία έχουν όλα εκδοθεί σε ευρώ. Κάθε χώρα που εγκατέλειψε το ευρώ θα παρήγαγε εισόδημα στο δικό της εθνικό νόμισμα, ενώ θα έπρεπε να βρει να αγοράσει ευρώ ώστε να μπορέσει να εξυπηρετήσει τις χρεωστικές υποχρεώσεις της. Αν όμως όλα τα μέλη εγκατέλειπαν το ευρώ, τότε το ευρώ ως νόμισμα θα γινόταν ανύπαρκτο και θα στερείτο κάθε βάσης, αφού δε θα υπήρχε κάποια εθνική οικονομία που θα το χρησιμοποιούσε για να ορίσει τη λειτουργία του και την τιμή του. Έτσι σ’ αυτό το σενάριο οι ζημιές όλων αυτών που βρίσκονται σε χώρες εκτός ευρωζώνης και έχουν δημιουργήσει αποθέματα σε ευρώ, θα ήταν ανυπολόγιστες (μτφ.σ. μάλλον θα έχαναν πλήρως τα αποθέματά τους σε ευρώ, αφού θα είχαν στα χέρια τους τίτλους σε ένα ανύπαρκτο νόμισμα).
3. Έξοδος των Αδύναμων Χωρών
Η επιστροφή μίας αδύναμης χώρας στο δικό της εθνικό νόμισμα συνδυασμένη με μία ισχυρή υποτίμηση της αξίας του θα πολλαπλασιάσει τα αποτελέσματα του φορτίου του σε χρέος (μτφ.σ. το οποίο έχει εκδοθεί σε ευρώ). Είτε η οικονομία του θα στραγγαλιστεί για πολλά χρόνια, είτε τα πολύ μεγάλα κουρέματα θα θέσουν σε κίνδυνο την υπόσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών, δηλαδή εκείνων των τραπεζών που μέχρι τώρα είχαν καθοδηγηθεί στο να χρησιμοποιούν αυτά τα χαρτιά ως αποθεματικό κεφάλαιο Tier 1. Οι επιπτώσεις από τα ασφαλιστήρια χρεοκοπίας (CDS) θα προκαλούσαν ένα δευτερογενές κύμα απωλειών σ’ αυτούς που τα έχουν εκδώσει και τα πωλούν. Κανείς δε μπορεί να διασώσει την Ιταλία. Ακόμα και η Ισπανία που έχει πάνω από 700 δισ. ευρώ εκτιμούμενο δημόσιο χρέος για το 2011 θα ήταν ένα τεράστιο χάπι που κανείς δε μπορεί να καταπιεί. Οι βαριά χρεωμένες χώρες είναι αναγκαστικά προσκολλημένες στο ευρώ και το χρέος τους που έχει εκδοθεί σε ευρώ είτε τους αρέσει, είτε όχι.
4. Έξοδος των Ισχυρών Χωρών
Σε αντίθεση με τις αδύναμες χώρες (ας πούμε ότι αδύναμη είναι μια χώρα με δημόσιο χρέος πάνω από 90% του ΑΕΠ, βλ. παρακάτω πίνακα) οι ισχυρές χώρες, π.χ. η Γερμανία, θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν την ευρωζώνη και να έχουν όλοι αυτοί μαζί ένα πολύ διαφορετικό πρόβλημα, δηλαδή την ανατίμηση του νομίσματός τους. (Ως υποσημείωση θα έλεγα ότι προσωπικά δυσκολεύομαι πολύ να μιλήσω για μία δημοσιονομικά πειθαρχημένη ή ισχυρή Γερμανία όταν το δημόσιο χρέος της είναι πάνω από το 80% του ΑΕΠ της και άρα πολύ παραπάνω από τα όρια της συνθήκης του Μάαστριχτ.) Όμως αυτό το σενάριο προσφέρει επιλογές που οδηγούν σε ευεργετήματα για όλα τα μέρη που εμπλέκονται στην παρούσα κατάσταση. Είναι το μόνο σενάριο που μπορεί να προσφέρει κάποια ελπίδα για το μέλλον.
Γιατί η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία και η Φιλανδία (ΓΑΟΦ) θα έπρεπε να φύγουν από την Ευρωζώνη.
Φανταστείτε ότι μία ομάδα από τα ισχυρότερα μέλη DEU, NLD, AUT, FIN εγκαταλείπουν την Ευρωζώνη και τα ασθενέστερα μέλη PRT, ITA, IRL, GRC, ESP, BEL παραμένουν σ’ αυτή. Θα αναφερθώ παρακάτω στην ειδική περίπτωση της Γαλλίας. Στις ακόλουθες παραγράφους παρατίθεται μία σειρά από επιχειρήματα και από μεθόδους που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν μία μετάβαση ειρηνική και ευεργετική για όλες τις εμπλεκόμενες χώρες.
α. Οι χώρες ΓΑΟΦ μπορούν να διαχειριστούν ένα κοινό ισχυρό νόμισμα
Το βασικό επιχείρημα ενάντια στο σενάριο 4 είναι η αναμενόμενη ανατίμηση του νομίσματος της Γερμανίας. Ναι, θα μπορούσε να βρεθεί σε ισχυρή ζήτηση από άλλες χώρες που χρειάζονται να αντικαταστήσουν τα αποθεματικά τους σε ευρώ, αλλά και από πολίτες των χωρών της ευρωζώνης. Και ναι, τυπικά ένα τόσο ισχυρό γερμανικό νόμισμα θα μπορούσε να είναι μειονέκτημα για την οικονομία της Γερμανίας. Από την άλλη όμως, το να έχεις το δικό σου νόμισμα φέρνει την τύχη της χώρας σου πίσω στα δικά σου χέρια, κάτι που οι χώρες PIIGS αποζητούν απεγνωσμένα, αλλά προς το παρόν τους είναι αδύνατο από πλευράς κόστους. Η Γερμανία διαχειρίστηκε επιτυχώς την οικονομία της για πολλές δεκαετίες παρά τη συνεχή ισχυροποίηση του νομίσματός της. Στη δεκαετία του 1960 με ένα αμερικάνικο δολάριο μπορούσες να αγοράσεις 4 γερμανικά μάρκα. Το 1986 η ισοτιμία αυτή είχε πέσει στα 2,70 μάρκα. Στο ζενίθ του ευρώ στα 1,60 δολάρια , τον Απρίλιο του 2008, η ισοτιμία θα μπορούσε να μεταφραστεί ως 1Αμ.Δολάριο (USD) = 1,22 Γερμ. Μάρκα (DEM). Η επιστροφή της Γερμανίας στο δικό της νόμισμα θα ήταν πρόκληση, όμως όχι μία υπαρξιακή απειλή της γερμανικής οικονομίας. Στη χειρότερη περίπτωση η γερμανική κεντρική τράπεζα (Bundesbank) θα μπορούσε να εφαρμόσει τις ελβετικές μεθόδους, δηλ. να φράξει προς τα πάνω την ισοτιμία του νομίσματος. Υποθέτοντας ότι το γερμανικό νόμισμα θα αποκτούσε ρόλο αποθεματικού νομίσματος (νόμισμα διεθνών συναλλαγών), θα μπορούσε η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας να τυπώσει περισσότερο χρήμα από αυτό που θα έθετε σε εθνική κυκλοφορία (μτφ.σ. άρα έτσι να ελέγξει και πάλι το ρυθμό ανατίμησης), δηλαδή να απολαύσει κι αυτή ένα ευεργέτημα που απολαμβάνουν οι ΗΠΑ εδώ και πολλές δεκαετίες.
Το ίδιο επιχείρημα ισχύει επίσης και για τα άλλα ισχυρά μέλη. Είναι εθνικές οικονομίες που διαθέτουν προϊόντα και υπηρεσίες απαραίτητες σε άλλες οικονομίες, ενώ όλες του εξελίχθηκαν ραγδαία μέσα στο μεταπολεμικό οικονομικό περιβάλλον. Θα ήταν πολύ πιθανό να συμφωνήσουν με τη Γερμανία να χρησιμοποιούν κι αυτές το νέο γερμανικό μάρκο, τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Θα ήταν λιγότερο δαπανηρό από το να επανα-ενεργοποιήσουν και χρησιμοποιήσουν βραχυπρόθεσμα τα δικά τους νομίσματα. Αυτές οι χώρες θα μπορούσαν να περιμένουν να έρθουν πιο σταθεροί καιροί και τότε να επιστρέψουν στα δικά τους εθνικά νομίσματα, εφόσον το βρίσκουν ακόμα απαραίτητο.
β. Ο Βορράς θα μπορέσει να πληρώσει εύκολα τα χρέη του
Από τη στιγμή που το κάθε χρεωμένο μέλος της Ευρωζώνης πρέπει να ξεπληρώσει τα χρέη του σε ευρώ, τα ισχυρότερα μέλη θα απολαύσουν ένα επιπλέον ευεργέτημα εγκαταλείποντας το ευρώ. Μπορούν να δημιουργήσουν έσοδα με τα νέα ισχυρά τους νομίσματα και να αγοράσουν μ’ αυτά φτηνά ευρώ για να αποπληρώσουν τα παλιά τους χρέη – άρα να μειώσουν το ονομαστικό τους κλάσμα χρέους προς ΑΕΠ. Αυτή η ιστορική ανατροπή της μοίρας θα προσέφερε επίσης στις χώρες αυτές μία σπάνια ευκαιρία να καθαρίσουν τα ισοζύγιά τους. Θα αποτελέσει μία νέα αρχή ακριβώς λίγο πριν οι υποχρεώσεις των συνταξιοδοτήσεων που προκύπτουν από τη δημογραφική καμπύλη φτάσουν στην ώρα πληρωμής σε μεγάλα ποσοστά. (Υποσημείωση: Γιατί στην Ευρώπη δεν άκουσε κανείς τίποτα για την επιτυχία της Αυστραλίας να ξεπληρώσει τα χρέη της και να αναμορφώσει το ασφαλιστικό της σύστημα στη δεκαετία του 1990? Δεν ακούσατε ποτέ κάποιες αναφορές στην επιτυχία αυτή στα κυρίαρχα μέσα ή οπουδήποτε αλλού? Η επιτυχία τους έχει τόσο «θορυβωδώς» αγνοηθεί από τις αναπτυγμένες χώρες.)
γ. Ένα λαμπρότερο μέλλον για το Νότο
Από τη στιγμή που τα ισχυρότερα μέλη θα έχουν φύγει από τη ζώνη του ευρώ, τα αδύναμα μέλη θα γίνουν οι αληθινοί ιδιοκτήτες του ευρώ. Και τελικά θα μπορέσουν να κάνουν ότι απεγνωσμένα χρειάζονται και να υποτιμήσουν σημαντικά την ισοτιμία του ώστε η ανταγωνιστικότητα με τις άλλες οικονομίες να αυξηθεί. Αυτό θα προσφέρει και το δυναμικό της νέας ανάπτυξης που τόσο χρειάζονται αυτές οι οικονομίες που τόσο υποφέρουν αυτή τη στιγμή. Η υποτίμηση του ευρώ θα μπορούσε να βάλει το κόστος εργασίας σ’ αυτές τις χώρες σε μία πολύ υγιέστερη προοπτική. Οι εργασίες παραγωγής θα μπορούσαν να επιστρέψουν από την Άπω Ανατολή στις χώρες της Νότιας Ευρώπης, οι δραστηριότητες «φασόν» θα μπορούσαν να αποκτήσουν μία εντελώς διαφορετική σημασία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτές οι χώρες παραμένουν σημαντικοί εμπορικοί εταίροι για την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και πολλών άλλων χωρών του κόσμου. Οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης έχουν ένα ήδη επενδεδυμένο ενδιαφέρον για την ύπαρξη υγιούς και σταθερού περιβάλλοντος στη Νότια Ευρώπη.
Παραμένει μόνο η περίπτωση της Ιρλανδίας, η οποία θα μπορούσε να βγει από το ευρώ και να προσπαθήσει να αναπτυχθεί με το δικό της τρόπο. Η αφοσίωσή της στη λιτότητα και στις μεταρρυθμίσεις είναι φοβερή! Πιθανώς ένα ήπιο κούρεμα του χρέους της θα μπορούσε να τη ξαναβάλει στο σωστό δρόμο, αλλά με το δικό της νόμισμα πλέον.
δ. Γαλλία: Ο ηγέτης της Ομάδας?
Η έξοδος των ισχυρών μελών θα δημιουργήσει ένα ζωτικής σημασίας θέμα για τη Γαλλία. Φυσικά ο γαλλικός αυτοπροσδιορισμός είναι αυτός του ισχυρού και του ηγέτη – παραμένει ένα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Καθ’ όλη όμως τη διάρκεια ύπαρξης της Ευρωζώνης η Γαλλία κατάφερε να έρθει σε πολύ ασθενή κατάσταση. Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μεγαλώνει γρήγορα προς το επίπεδο του 90% και οι τράπεζές της είναι επικίνδυνα εκτεθειμένες στα κρατικά χρέη του Νότου. Τα γενναιόδωρα κοινωνικά κεκτημένα των πολιτών της είναι βαριά για το δημόσιο θησαυροφυλάκιο. Θα μπορούσε να πάρει την απόφαση να φύγει από την Ευρωζώνη και είτε να μπει κι αυτή στην ομάδα του ισχυρού νομίσματος του Βορρά, είτε να ξαναγυρίσει στο δικό της νόμισμα. Από την άλλη θα μπορούσε να παραμείνει στην Ευρωζώνη και έτσι να μεγιστοποιήσει τον ηγετικό της ρόλο τόσο μέσα στη νέα ζώνη του ευρώ, όσο και μέσα στην Ε.Ε. (μτφ.σ. η οποία δε χρειάζεται να μεταβληθεί). Θα λειτουργούσε ως αντίβαρο των πολιτικών ηγεσιών της Ισπανίας και της Ιταλίας, ενώ θα μπορούσε να κάνει εύκολα πολιτικές συμμαχίες που να της επιτρέπουν να εκπροσωπεί στην Ε.Ε. πάνω από το 50% του ΑΕΠ της νέας Ευρωζώνης (που θα έφτανε στο ποσό των περίπου 5,5 τρισ. σημερινών ευρώ) και να συγκρίνεται έτσι στα ίσα με τη Γερμανία του ΑΕΠ των 2,5 τρισ. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να επιχειρηματολογήσει ότι η Γαλλία, με μία δημοσιονομική συμπεριφορά που σε όλον τον προηγούμενο αιώνα χαρακτηρίστηκε από κυβερνητικά καθοδηγούμενες βιομηχανικές πολιτικές, θα μπορούσε να ταιριάζει καλύτερα σε ένα σύστημα όπου το νόμισμα υπηρετεί τους σκοπούς της κυβέρνησης (απαξίωση του χρέους με πληθωρισμό, χειραγώγηση της ισοτιμίας του νομίσματος) και όχι των πολιτών ως φυσικά πρόσωπα (σταθερότητα των τιμών, διατήρηση του πλούτου). Όμως τελικά εκτιμώ ότι η ροπή της Γαλλίας προς την ανεξαρτησία θα επικρατήσει και τελικά και αυτοί θα φύγουν από την Ευρωζώνη. Στην περίπτωση αυτή, η Ιταλία και η Ισπανία θα αναλάβουν τους ηγετικούς ρόλους στη νέα μικρότερου μεγέθους Ευρωζώνη.
ε. Τι θα γίνει με τους υπόλοιπους: LUX, EST, SVN, SVK, CYP, MLT?
Κάθε χώρα θα πρέπει να πάρει τη δική της απόφαση. Το Λουξεμβούργο και η Εσθονία θα μπορούσαν κάλλιστα να φύγουν από την Ευρωζώνη, είτε χρησιμοποιώντας τα δικά τους εθνικά νομίσματα, είτε το νέο γερμανικό μάρκο. Η Κύπρος έχει ειδικά θέματα να αντιμετωπίσει (γεωπολιτικά) και κατά πάσα πιθανότητα θα επέλεγε να παραμείνει στην ευρωζώνη. Αλλά και ειδική σχέση γειτονίας της με την Ελλάδα θα μπορούσε να επηρεάσει την απόφασή της. Η Μάλτα, η Σλοβενία και η Σλοβακία θα χρειαστεί να αποφασίσουν αν χρειάζονται ένα ισχυρότερο ή ένα ασθενέστερο νόμισμα σύμφωνα με τα μελλοντικά τους σχέδια. Θα είναι ένα σταυροδρόμι επιλογής στο δρόμο τους για το μέλλον. Ειδικά την Εσθονία τη λυπάμαι. Έκανε όλη την προετοιμασία και όλες τις σκληρές μεταρρυθμίσεις και έφτασε ακριβώς τη στιγμή που το πάρτι τελείωνε. Είναι η ώρα που ξεκινά ο πονοκέφαλος και τα ποτά έχουν τελειώσει…
Συμπέρασμα
Μιλώντας πολιτικά, το σενάριο που περιέγραψα παραπάνω μπορεί να φαίνεται ωμό και νομικά αβάσιμο. Το ευρώ είναι πάνω από όλα ένα πολιτικό νόμισμα. Η συνολική εντύπωση που θα έπρεπε να μείνει από το άρθρο είναι ότι οι ισχυρές οικονομίες θα μπορούσαν να ισχυροποιηθούν με την έξοδό τους από την Ευρωζώνη, αλλά και να μειώσουν ονομαστικά το φορτίο του χρέους τους – οι ασθενέστερες οικονομίες σε κάθε άλλη περίπτωση θα αισθάνονταν ότι εκδιώχθηκαν (και πιθανώς ότι στιγματίστηκαν) για τα βουνά των χρεών τους και τις ανεπαρκώς βιώσιμες οικονομίες τους. Κάτι τέτοιο δε θα φαινόταν δίκαιο, τώρα όμως πώς φαίνεται?
Επίσης με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αυτές οι χώρες θα αναγκαστούν να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες των πολιτικών τους αποφάσεων και του τρόπου ζωής τους. Κανείς δεν ανάγκασε αυτές τις βαριά χρεωμένες κυβερνήσεις να πάρουν τόσα λεφτά από τις τράπεζες. Αντιθέτως τα κρυφά swaps που έφτιαξαν οι ελληνικές κυβερνήσεις με προσχεδιασμένο τρόπο δείχνουν ότι είναι λαϊκισμός να μέμφεται κανείς μόνο τους τραπεζίτες αντί να καταδεικνύει την ευθύνη των δημόσιων αξιωματούχων που λειτούργησαν με σκόπιμες προθέσεις. Έπρεπε να ξέρουν ότι η δημοσιονομική πειθαρχία (μτφ.σ. όπως αυτή που επέβαλε η είσοδος της χώρας στο ευρώ) συμπεριλαμβάνει την άρνηση κάποιων βραχυπρόθεσμων ευχαριστήσεων ώστε να απαλυνθεί ο μακροπρόθεσμος πόνος των μελλοντικών γενεών. Εντέλει, το σενάριο που περιγράφηκε παραπάνω προσφέρει στις χώρες αυτές την ευκαιρία για πολύ πιο εύκολη σταδιακή διαφυγή από την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει.
Ένα επιθυμητό μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα θα μπορούσε να ήταν η γενική δαιμονοποίηση του χρέους. Φανταστείτε μια γενιά που μεγαλώνει με λιτή συμπεριφορά και στη συνέχεια αναλαμβάνει τους διάφορους φορείς, μειώνει γρήγορα το μέγεθος των κυβερνήσεων σε απλούς και αποδοτικούς οργανισμούς που εξυπηρετούν το λαό και εντέλει προωθεί τις οικονομίες της ανάπτυξης. Δυστυχώς τα κοινωνικά συστήματα που υπάρχουν και η νοοτροπία των κεκτημένων που εισάγεται από την εκπαίδευση στην Ευρώπη θα παρεμποδίσει αυτές τις θετικές εξελίξεις. Αλλά μόνο σα σκέψη είναι δελεαστική.
Τελικές σημειώσεις
Η ικανοποίηση που δίνει το χρέος οδηγεί πάντα στη μέρα της κρίσης και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούν οι ΗΠΑ, γιατί μάλλον θα είναι το κεντρικό θέμα για το 2013 και μετά. Αν η Ευρώπη μπορούσε να λύσει τα προβλήματά της με κάποιο τρόπο που να δίνει θετικές προοπτικές στο μέλλον της, τότε όλες οι χρηματαγορές θα την άφηναν ήσυχη και θα εστίαζαν στο σταθερά αυξανόμενο χρέος της Περιοχής της Κολούμπια, αλλά και των άλλων 50 πολιτειών των ΗΠΑ. Η λύση άλλωστε γι’ αυτή την κατάσταση μάλλον είναι πολύ πιο δύσκολη από τη λύση για το πρόβλημα της Ευρώπης.
Χρέος της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ
ISO Χώρα 2010 2011 (εκτίμηση)
EST Εσθονία 6,559 5,962
LUX Λουξεμβούργο 18,417 19,656
SVN Σλοβενία 37,257 43,638
SVK Σλοβακία 41,784 44,941
FIN Φιλανδία 48,385 50,224
CYP Κύπρος 60,800 63,960
NLD Ολλανδία 63,676 65,521
MLT Μάλτα 67,149 66,264
ESP Ισπανία 60,117 67,423
AUT Αυστρία 72,154 72,331
DEU Γερμανία 83,964 82,643
FRA Γαλλία 82,326 86,811
BEL Βέλγιο 96,671 94,561
PRT Πορτογαλία 92,919 106,03
IRL Ιρλανδία 94,924 109,273
ITA Ιταλία 118,995 121,065
GRC Ελλάδα 142,757 165,559
Πηγή: Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, September 2011
Σημαντική Δήλωση: Δεν έχω κανένα από τα ομόλογα που αναφέρονται στο άρθρο, αλλά ούτε και έχω σχέδια να αποκτήσω μέσα στις επόμενες 72 ώρες. (μτφ.σ. τυπική δήλωση περί μη έννομου συμφέροντος στις ΗΠΑ).
Πηγή: seekingalpha.com
μτφ.σ. = μεταφραστική σημείωση
Σχόλιο RYaN: Το άρθρο προέρχεται από την καρδιά των αγορών. Τα οικονομικά επιχειρήματά του είναι ατράνταχτα – τα κοινωνικά που προβάλλονται στο συμπέρασμα ίσως να είναι συζητήσιμα. Τελικά η λύση του ευρωπαϊκού προβλήματος φαίνεται να είναι αυτή: να εγκαταλείψει η Γερμανία και οι ισχυροί δορυφόροι της την Ευρωζώνη. Η κατάσταση οδηγεί αργά ή γρήγορα σε διαζύγιο μεταξύ Βορρά και Νότου. Το θέμα είναι σε ποιον θα μείνει το σπίτι (δηλαδή το ευρώ) και ποιος θα φύγει. Το δίκαιο, αλλά και πολύ λειτουργικότερο όταν ο στόχος είναι η κοινή ευημερία, είναι το σπίτι να μείνει στον αδύνατο και ο ισχυρός να αναζητήσει κάποιο καινούργιο. Ίσως αυτό να είναι που δεν καταλαβαίνει η Γερμανία, ή κάνει πως δεν το καταλαβαίνει γιατί μάλλον τα θέλει όλα δικά της…
papaioannou.wordpress.com
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου